Ustawa o mowie nienawiści trafiła do Trybunału

Wniosek do TK w sprawie nowelizacji Kodeksu karnego

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda skierował do Trybunału Konstytucyjnego, w trybie kontroli prewencyjnej, ustawę z dnia 6 marca 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, tj. tzw. ustawę o mowie nienawiści.

Nowelizacja ta prowadziłaby w praktyce do totalnego cenzurowania wszelkich wypowiedzi w sprawach społecznych. Nowelizacja rozszerza bowiem katalog przesłanek przestępstw motywowanych uprzedzeniami o: niepełnosprawność, wiek, płeć i orientację seksualną. Przestępstwa motywowane tymi uprzedzeniami  – podobnie jak ze względu na przynależność narodową, etniczną, rasową, polityczną, wyznaniową i bezwyznaniowość – będą podlegać karze pozbawienia wolności. Doprecyzowano w niej ponadto, że karane będą przemoc lub groźba bezprawna z powodu dyskryminacji i napaść z pobudek dyskryminacyjnych bez względu na to, czy osoba poszkodowana ma określone w ustawie cechy. Podstawą jest tu motywacja sprawcy, czyli to, że działa on przekonany, iż atakowana osoba taką cechę ma.

Szef KPRP: Nowelizacja Kodeksu karnego to zła ustawa. Prezydent nie miał wyboru

To zła ustawa budząca poważne wątpliwości, co do zgodności z Konstytucją. Prezydent nie miał wyboru – powiedziała w Polsat News Szef KPRP Małgorzata Paprocka o decyzji Andrzeja Dudy w sprawie nowelizacji Kodeksu karnego.

– "Jeśli się źle pisze ustawy, próbuje się ideologię narzucać ustawami karnymi; jeśli się to źle formułuje, nieprecyzyjnie, w taki sposób narusza się bardzo istotną wolność, jaką jest wolność wypowiedzi, to Prezydent nie miał wyjścia" – powiedziała Minister.

Małgorzata Paprocka podkreśliła, że „ta ustawa dotyczy wrażliwej materii, która jest wolność wypowiedzi”. – Co znaczy dyskryminacja ze względu na wiek? To jest kategoria biologiczna, każdy z nas ma jakiś wiek. Jak wyodrębnić taką mniejszość, która miałaby być z tego powodu dyskryminowana? Ta ustawa jest w taki sposób skonstruowana, żeby każdą wypowiedź można było kwalifikować jako naruszenie Kodeksu karnego, a w konsekwencji karać – dodała.

Zob. wniosek do TK w sprawie nowelizacji Kodeksu karnego [PDF]

Nowelizacja w ocenie Ministerstwa Sprawiedliwości

Nowelizacja ustaw, przygotowana w Ministerstwie Sprawiedliwości, obejme zmiany w Kodeksie karnym dotyczące walki z mową nienawiści,  mające zapewnić wzmocnienie ochrony przed przestępstwami z nienawiści i skuteczniejszą ochronę grup narażonych na przemoc i dyskryminację.

W oceie resortu, nowelizacja Kodeksu karnego wprowadza przepisy regulujące walkę z mową nienawiści i znacząco poszerza katalog cech chronionych, obejmując teraz także wiek, płeć, niepełnosprawność oraz orientację seksualną (oprócz dotychczas chronionych: przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej oraz bezwyznaniowości). Oznacza to, że przestępstwa z nienawiści wobec tych cech będą ścigane z urzędu, bez konieczności składania prywatnego aktu oskarżenia.

Zgodnie z przyjętymi przepisami:

• za stosowanie przemocy lub bezprawnej groźby z motywów nienawiści grozić będzie do pięciu lat pozbawienia wolności,
• za nawoływanie do nienawiści – do trzech lat,
• za znieważenie – do dwóch lat więzienia.

Dodatkowo, dzięki wprowadzeniu określenia „w związku z przynależnością” zamiast dotychczasowego „z powodu jej przynależności”, penalizowane będą również przestępstwa popełnione w błędnym przekonaniu co do cech pokrzywdzonego.

Wiceminister sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha podkreśla znaczenie zmian dla kształtowania bardziej otwartego i tolerancyjnego społeczeństwa:

- "Jestem przekonany, że te zmiany przyczynią się do budowania bardziej sprawiedliwego i bezpiecznego społeczeństwa, w którym każdy, niezależnie od swojej tożsamości czy cech, będzie mógł czuć się chroniony przez prawo. To krok naprzód w walce z mową nienawiści i przemocą motywowaną uprzedzeniami" – stwierdził wiceszef resortu sprawiedliwości.

Jest to zarazem odpowiedź na międzynarodowe zalecenia dotyczące przeciwdziałania przestępstwom z nienawiści. Choć ich liczba w ostatnich latach spada, w 2024 roku odnotowano wciąż 761 przypadków tego typu czynów.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl