Organizacja kształcenia w nowym roku akademickim

Rekomendacje dla władz uczelni

Obecna sytuacja epidemiologiczna w Polsce sprawia, że tak jak przez ostatnie pół roku, także w roku akademickim 2020/2021 działalność dydaktyczna w uczelniach powinna być realizowana z zachowaniem aktualnie obowiązujących wymogów bezpieczeństwa sanitarnego.

Zgodnie z zasadą autonomii uczelni to władze szkół wyższych podejmują ostateczne decyzje dotyczące organizacji kształcenia. Resort szkolnictwa wyższego przygotował jednak zalecenia i wskazówki, które mogą stać się punktem wyjścia do tworzenia wewnętrznych procedur. Należy pamiętać, że bezpieczeństwo studentów, doktorantów i prowadzących zajęcia musi pozostać absolutnym priorytetem.

Kształcenie stacjonarne czy zdalne?

Sposób, w jaki szkoły wyższe zorganizują kształcenie w nowym roku akademickim, zależy w całości od władz uczelni. To władze uczelni mają najlepsze rozeznanie  w zakresie możliwości zorganizowania kształcenia zdalnego, a także wiedzę o specyfice kierunków, na których kształcenie  musi odbywać się w formie tradycyjnej. Niezależnie od wybranej formy, należy pamiętać o aktualnych wymogach sanitarno-epidemiologicznych oraz o sytuacji w danym mieści i regionie – tak, aby nowy rok akademicki był dla wszystkich maksymalnie bezpieczny. 

Model mieszany

Zalecanym sposobem organizacji kształcenia jest model mieszany, w którym duża część zajęć wykładowych, konwersatoryjnych i seminaryjnych, a także niektóre zajęcia ćwiczeniowe i projektowe, odbywają się z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Pozostałe zajęcia odbywają się natomiast w formie stacjonarnej. Pandemia koronawirusa wymaga od nas zachowania szczególnych zasad bezpieczeństwa. Dlatego w sytuacji, kiedy uczelnia będzie realizowała zajęcia w formie bezpośredniej, należy pamiętać o takiej organizacji, która zminimalizuje ryzyko zarażenia. ‒ np. poprzez zmniejszenie liczebności grup, a także takie zmiany w planie zajęć, które nie pozwolą na jednoczesną kumulację zbyt dużej liczby osób. 

Inauguracja roku akademickiego

Planując inaugurację roku akademickiego, trzeba pamiętać o aktualnej sytuacji epidemiologicznej w regionie – w tym obowiązujących strefach: żółtych i czerwonych. Nie ulega wątpliwości, że najlepiej byłoby znacząco ograniczyć liczbę osób, które będą brały udział w uroczystości. Można tę ważną dla społeczności akademickiej uroczystość zorganizować w formie hybrydowej. W trybie stacjonarnym, w zmniejszonym składzie i z zachowaniem reguł sanitarnych mogą się odbyć uroczyste posiedzenia uczelnianych senatów. W posiedzeniu stacjonarnym powinni wziąć udział przedstawiciele organów uczelni oraz immatrykulowanych studentów (za ich zgodą). Przy czym liczba uczestników posiedzenia powinna być ograniczona w taki sposób, aby zapewnić bezpieczeństwo uczestnikom. Studenci, doktoranci, pracownicy uczelni oraz zaproszeni goście powinni, w miarę możliwości technicznych, mieć możliwość uczestniczenia w inauguracji on-line.

Zajęcia laboratoryjne i kliniczne

Organizacja zajęć laboratoryjnych i klinicznych na kierunkach medycznych powinna być realizowana zgodnie z opracowanymi przez Głównego Inspektora Sanitarnego Zaleceniami dotyczącymi zapewnienia bezpieczeństwa organizacji zajęć laboratoryjnych i klinicznych na studiach. Dotyczą one w szczególności zasad, których wdrożenie ograniczy ryzyko zakażenia koronawirusem podczas prowadzenia zajęć. Wśród wymogów, jakie powinny być spełnione dla zapewnienia bezpieczeństwa studentów, pracowników i pacjentów, znalazły się m.in.: możliwość uczestnictwa w zajęciach tylko osób zdrowych posiadających zakryte usta i nos, zakaz przynoszenia na zajęcia zbędnych rzeczy (w tym telefonów komórkowych), konieczność korzystania tylko ze swoich przyborów (np. stetoskopów) i konieczność dezynfekcji przedmiotów wspólnych.

GIS przedstawił 30 kwietnia br. zasady, których wdrożenie w istotny sposób powinno ograniczyć ryzyko zakażenia podczas prowadzenia zajęć laboratoryjnych i klinicznych, z których wynika co następuje.

Osoby biorące udział w zajęciach

1. Na zajęcia może przyjść wyłącznie osoba zdrowa, bez objawów chorobowych sugerujących chorobę zakaźną. Nie mogą w nich uczestniczyć studenci i nauczyciele oraz inni pracownicy, którzy są chorzy, przebywają w domu z osobą odbywającą kwarantannę lub izolację w warunkach domowych, albo sami są objęci kwarantanną lub izolacją w warunkach domowych.

2. W pomieszczeniu, w którym odbywają się zajęcia nie powinny przebywać osoby postronne inne niż studenci, pracownicy i pacjenci.

3. Na zajęcia nie powinno się przynosić zbędnych rzeczy, w tym telefonów komórkowych.

4. Każda osoba korzysta z własnych, o ile to możliwe, przyborów/ przedmiotów (stetoskop etc.) niezbędnych do sprawnej i skutecznej realizacji zajęć. Konieczna jest dezynfekcja przedmiotów używanych wspólnie, jeżeli nie są to materiały jednorazowe. Nie można pożyczać przedmiotów innych uczestników zajęć.

5. Na zajęcia należy przynieść własną butelkę z napojem, a w ciągu dnia studenci mogą jeść przyniesione przez siebie produkty, w przerwie między zajęciami.

6. Osoby mogą w czasie przerwy w zajęciach opuścić budynek, w którym zajęcia się odbywają lub przebywać na jego terenie jeżeli zapewniona jest odpowiednia przestrzeń pozwalająca na przestrzeganie dystansu społecznego, określonego przepisami prawa, wynoszącego przynajmniej 2 metry od drugiej osoby.

Zasady ochrony indywidualnej

1. Czekając na wejście na zajęcia studenci powinni zachować odstęp minimum 2 m oraz mieć osłonięte usta i nos.

2. Na zajęcia mogą wejść wyłącznie osoby z osłoną na usta i nos (maseczka jednorazowa lub wielokrotnego użytku, przyłbica w przypadku osób, które ze względów zdrowotnych nie mogą zakrywać ust i nosa maseczką).

3. Zasada zakrywani ust i nosa powinna obowiązywać na terenie całego obiektu, w którym odbywają się zajęcia. Jeśli z jakiegoś powodu osłona na nos i usta musi zostać zdjęta należy przestrzegać bezwzględnie 2 metrowego odstępu od innych osób.

4. Dydaktycy, a także pacjenci obecni na zajęciach, także powinni mieć zakryte usta i nos.

5. Przed wejściem na salę, gdzie odbywają się zajęcia uczestnicy powinni umyć dokładnie ręce wodą z mydłem i zdezynfekować je lub założyć rękawiczki.

6. Preparat do dezynfekcji lub rękawiczki powinna zapewnić Uczelnia. Zasady bezpieczeństwa związane z pomieszczeniami

1. Przed zajęciami studenci powinni otrzymać i zapoznać się z podstawowymi informacjami dotyczycącymi możliwych sposobów zapobiegania zakażeniu koronawirusem. Powinno się udostępnić im także numery telefonów do stacji sanitarno-epidemiologicznej, najbliższego oddziału zakaźnego, ew. służb medycznych, czy infolinii NFZ (800 190 590). Materiały można pobrać ze strony GIS: https://gis.gov.pl/aktualnosci/przydatne-materialyo-koronawirusie/.

2. Przed wejściem do pomieszczeń szkoleniowych należy udostępnić płyn do dezynfekcji rąk (środek na bazie alkoholu, min. 60%) oraz zamieścić informację o obligatoryjnym korzystaniu z niego przez wszystkie osoby wchodzące na zajęcia. Zaleca się udostępnienie instrukcji prawidłowej dezynfekcji rąk.

3. Miejsca do siedzenia należy zorganizować w taki sposób, aby pomiędzy osobami zachowany był co najmniej 2-metrowy odstęp w każdym kierunku.

4. Jeżeli zapewnienie odpowiedniej odległości pomiędzy studentami nie jest możliwe ze względu na liczbę studentów należy podzielić grupy na mniejsze lub zapewnić salę odpowiednio większą, jeśli to możliwe.

5. W przypadku zajęć laboratoryjnych stanowiska pracy powinny być zorganizowane w taki sposób, aby zapewnić 2-metrowy odstęp pomiędzy studentami lub zmniejszyć liczebność grupy, lub, jeśli to możliwe oddzielić poszczególne stanowiska przegrodami np. z pleksi.

6. Drzwi do sali oraz wszystkie drzwi do pomieszczeń, po których poruszają się studenci powinny być otwarte, w miarę możliwości tak, aby nie trzeba było ich otwierać. Jeżeli ze względów bezpieczeństwa drzwi nie mogą być otwarte, klamki/ uchwyty i powierzchnie, które mogą być dotykane powinny być regularnie dezynfekowane.

7. Pomieszczenia dydaktyczne powinny być regularnie wietrzone w tym, przed zajęciami, nie rzadziej niż co godzinę w trakcie zajęć.

8. Należy zapewnić miejsce, w którym będzie można zostawić rzeczy osobiste przed wejściem na zajęcia – plecak, torbę, kurtkę, telefon, np. szafki lub odrębne pomieszczenie, w którym będą przygotowane np. foliowe worki, w których studenci będą mogli zostawić swoje rzeczy osobiste. Należy zadbać, by studenci zostawiając lub odbierając swoje rzeczy zachowywali odpowiednie środki bezpieczeństwa (odległość od innych osób, zakrywanie ust i nosa).

9. Należy zapewnić bieżącą dezynfekcję toalet.

10. W pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych zaleca się wywieszenie instrukcji prawidłowego mycia rąk, a przy dozownikach z płynem odkażającym instrukcji prawidłowej dezynfekcji rąk.

11. Rekomenduje się, o ile to możliwe, monitoring codziennych prac porządkowych, ze szczególnym uwzględnieniem utrzymywania w czystości ciągów komunikacyjnych, dezynfekowania powierzchni dotykowych: poręczy, klamek, włączników światła, klawiatur, myszek, uchwytów, poręczy krzeseł i powierzchni płaskich.

12. Miejsca siedzące i powierzchnie dotykowe należy dezynfekować przed i po każdych zajęciach.

13. Należy także pamiętać o dezynfekcji używanego sprzętu (np. stetoskopy), w tym osobistego studentów, przed wejściem i po wyjściu z zajęć.

14. Przeprowadzając dezynfekcję, należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta. Ważne jest ścisłe przestrzeganie czasu niezbędnego do wywietrzenia dezynfekowanych pomieszczeń. 4

15. W budynku, w którym realizowane są zajęcia należy wyznaczyć i przygotować pomieszczenie (wyposażone m.in. w środki ochrony osobistej i płyn dezynfekujący), w którym będzie można odizolować osobę w przypadku stwierdzenia objawów chorobowych. Jeżeli to możliwe, należy wyznaczyć i przygotować przestrzeń, w której osoba będzie mogła, przy zachowaniu odpowiednich odstępów, poczekać do czasu zorganizowania transportu indywidualnego do domu (gdzie skorzysta z teleporady medycznej) lub oddziału zakaźnego.

Dodatkowe zasady bezpieczeństwa

1. Dydaktycy powinni być poinstruowani odnośnie zasad dotyczących bezpieczeństwa biologicznego podczas realizacji zajęć.

2. Należy unikać tworzenia się grup studentów przed zajęciami, w ich trakcie i po zajęciach. W tym celu można np. z wyprzedzeniem czasowym przekazać studentom zasady bezpieczeństwa i oczekiwanych zachowań, zorganizować wejście na zajęcia w sposób uniemożliwiający grupowanie się osób (np. odstępy czasowe), poinstruować, aby spostrzeżeniami po zajęciach dzielili się między sobą z wykorzystaniem mediów społecznościowych.

3. W przypadku zajęć przy łóżku pacjenta, wymagających bezpośredniego kontaktu zdającego z inną osobą:

a) studenci powinni zostać poinformowani, że wszystkie czynności przy pacjencie należy wykonywać ze szczególną starannością i dbałością o unikanie bezpośredniego kontaktu „twarzą w twarz”,

b) dydaktyk pozostaje w pomieszczeniu przez cały czas trwania zajęć obserwując prawidłowość działania także w zakresie bezpieczeństwa epidemiologicznego,

c) studenci zakładają jednorazowe rękawiczki (na zdezynfekowane ręce) bezpośrednio przed rozpoczęciem czynności,

d) podczas wypełniania dokumentacji można zdjąć rękawiczki, jednak przy kolejnym wykonywaniu czynności przy pacjencie należy założyć kolejną parę jednorazowych rękawiczek,

e) przystępując do pracy z pacjentem studenci zakładają dodatkowo przyłbice, a jeśli zaistnieje taka potrzeba również nieprzemakalny fartuch z długim rękawem wiązany z tyłu, czepek, jednorazowe osłony na buty lub zestaw ochronny zgodnie z procedurą danego podmiotu, w którym odbywają się zajęcia.

Postępowanie w przypadku podejrzenia zakażenia u pracownika lub studenta

1. Jeżeli uczestnik zajęć przejawia niepokojące objawy choroby zakaźnej należy niezwłocznie odsunąć go od zajęć, odizolować w przygotowanym do tego odrębnym pomieszczeniu lub wyznaczonym miejscu z zapewnieniem minimum 2 m odległości od innych osób.

2. W przypadku, kiedy stan zdrowia nie wymaga pomocy PRM zdający powinien udać się do domu transportem indywidualnym (np. własnym, czy zapewnionym przez Uczelnię), pozostać tam i skorzystać z teleporady medycznej.

3. W sytuacji pogarszania się stanu zdrowia osoby należy wezwać pogotowie ratunkowe, celem przewiezienia do najbliższego oddziału zakaźnego, a o zaistniałej sytuacji niezwłocznie poinformować właściwą powiatową stację sanitarno-epidemiologiczną, która przeprowadzi wstępny wywiad epidemiologiczny.

4. Należy przygotować procedurę postępowania na wypadek podejrzenia zakażenia koronawirusem, która powinna uwzględniać przynajmniej następujące elementy:

1) pracownicy oraz studenci powinni zostać poinstruowani, że w przypadku wystąpienia niepokojących objawów nie powinni przychodzić do pracy/ na zajęcia. Powinni pozostać w domu i skontaktować się telefonicznie z lekarzem w celu uzyskania teleporady medycznej, ew. ze stacją sanitarno-epidemiologiczną, oddziałem zakaźnym, a w razie pogarszania się stanu zdrowia zadzwonić pod nr 999 albo 112 i poinformować, że mogą być zakażeni koronawirusem

2) zaleca się śledzenie informacji Głównego Inspektora Sanitarnego (www.gis.gov.pl) oraz Ministra Zdrowia (www.gov.pl/web/koronawirus), a także obowiązujących przepisów prawa,

3) w przypadku wystąpienia u osoby podczas zajęć niepokojących objawów sugerujących zakażenie koronawirusem, należy niezwłocznie odsunąć go od pracy, powiadomić właściwą miejscowo stację sanitarno-epidemiologiczną i stosować się ściśle do wydawanych instrukcji i poleceń,

4) obszar, w którym poruszała się osoba należy poddać gruntownemu sprzątaniu, zgodnie z funkcjonującymi procedurami, oraz zdezynfekować powierzchnie dotykowe (klamki, poręcze, uchwyty),

5) należy stosować się do zaleceń państwowego powiatowego inspektora sanitarnego przy ustalaniu, czy należy wdrożyć dodatkowe procedury, biorąc pod uwagę zaistniały przypadek, 6 6) rekomenduje się ustalenie listy osób przebywających w tym samym czasie w części/częściach obiektu, w których przebywała osoba podejrzana o zakażenie, co będzie pomocne w prowadzeniu dochodzenia epidemiologicznego przez Państwową Inspekcję Sanitarną.

Odnośnie kwestii dotyczącej warunków/ możliwości przeprowadzania testów na obecność SARS-CoV-2, GIS poinformował wówczas, iż biorąc pod uwagę, że do zakażenia może dojść w każdym miejscu i w każdym czasie, w tym w trakcie pobytu studentów w akademiku i społeczności miejscowości, w której studiują, a także uwzględniając okres wylęgania koronawirusa (1-14 dni), nie rekomenduje się rutynowego przeprowadzania badań przed powrotem do zajęć.

Praktyki zawodowe

Decyzję o formie prowadzenia praktyk zawodowych podejmują również władze uczelni. Robią to jednak w porozumieniu z pracodawcami, mając na względzie aktualną sytuację epidemiologiczną. Ostateczna decyzja o wprowadzeniu zajęć on-line powinna być uzależniona od specyfiki kierunku studiów i praktyk. Nie wszystkie praktyki zawodowe mogą być prowadzone w sposób zdalny. W tej sytuacji uczelnia może zaproponować inny sposób realizacji efektów uczenia się (np. zajęcia symulowane prowadzone przez kadrę akademicką albo projekty praktyczne realizowane przez studentów pod nadzorem nauczycieli akademickich) lub przeprowadzenie tych praktyk w późniejszym terminie. 

Wprowadzone rozwiązania dotyczące praktyk zawodowych nie mogą jednak negatywnie wpływać na sytuację studentów. Niedopuszczalne jest wymaganie od studentów opłaty za powtarzanie praktyk lub wprowadzanie innych konsekwencji, np. warunkowego wpisu na kolejny rok akademicki.

Rekomendacje dotyczące praktyk zawodowych na studiach

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zarekomendowało w czerwcu uczelniom wykorzystanie alternatywnych form realizacji obowiązków uczelni, umożliwiających uzyskanie przez studentów zakładanych efektów uczenia się.

Możliwość realizacji praktyk – alternatywne rozwiązania

Praktyki studenckie są częścią kształcenia, za którego organizację i realizację odpowiada uczelnia (znajduje to odzwierciedlenie w programach studiów i kryteriach oceny programowej prowadzonej przez Polską Komisję Akredytacyjną). Konieczne jest więc zapewnienie studentom możliwości realizacji praktyk - w tym wskazanie miejsca ich odbycia.

Jeśli - z przyczyn niezależnych od uczelni i studentów - ich realizacja jest niemożliwa, konieczne jest wskazanie alternatywnego sposobu osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się. Apelujemy do uczelni, aby w tej szczególnej sytuacji, zaproponowała np. inny sposób realizacji efektów uczenia się lub możliwości realizacji tych praktyk po ustaniu ograniczeń związanych ze stanem epidemii.

Priorytet: sytuacja studentów

Wszelkie rozwiązania muszą być dostosowane do planowanego terminu zakończenia studiów, przede wszystkim chodzi o to, żeby nie przedłużać  okresu studiów. Wprowadzone ograniczenia dotyczące realizacji praktyk zawodowych nie mogą negatywnie wpływać na sytuację studentów. Za niedopuszczalne uznać należy wymaganie od studentów opłaty za powtarzania praktyk lub wprowadzanie innych konsekwencji np. warunkowego wpisu na kolejny rok akademicki.

Przykładowe rozwiązania możliwe do wprowadzenia przez uczelnie

Zajęcia symulowane realizowane przez kadrę akademicką lub projekty praktyczne realizowane przez studentów pod nadzorem nauczycieli akademickich – te rozwiązania umożliwią osiągnięcie efektów uczenia się przypisanych w programie studiów do praktyk. To  szczególnie istotne w przypadku studentów na ostatnim roku studiów.

Jeżeli w ramach zrealizowanej do tej pory praktyki opiekun oceni, że efekty uczenia się zostały osiągnięte, można ją uznać za zaliczoną. Przypominamy, że to rektor (lub osoba działająca z upoważnienia) podejmuje decyzję o uznaniu dotychczasowej praktyki i sposobie uzupełnienia brakujących efektów uczenia się wynikających z praktyki.
 
W przypadku studentów, którzy nie kończą studiów w aktualnym semestrze, można wziąć pod uwagę:

• przedłużenie realizacji obowiązku praktyk na kolejny rok akademicki np. poprzez zmianę regulaminu studiów i wprowadzenie przepisu umożliwiającego bez konsekwencji realizację praktyk w późniejszym terminie;
• alternatywne osiągnięcie zakładanych efektów uczenia się, a gdy jest to niemożliwe – pełna rejestracja studentów na semestr zimowy 2020/2021 bez zrealizowanych praktyk, z obowiązkiem realizacji przedmiotu “praktyka” w kolejnym roku akademickim (również w oparciu o indywidualną organizację studiów), bez konieczności wnoszenia opłat oraz przy pozostawieniu pełni praw studenta w roku akademickim 2020/2021. To umożliwi studentowi np. wnioskowanie o stypendium rektora.

Odrębne rozwiązania przyjęte są w przepisach regulujących kształcenie na kierunkach, o których mowa w art. 68 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, ponieważ w programach studiów należy uwzględnić standardy kształcenia określone na podstawie odrębnych przepisów. W przypadku tych kierunków studiów dopuszczalne i rekomendowane jest przeniesienie obowiązku odbycia praktyk, niemożliwych do realizacji w bieżącym roku akademickim, na kolejny rok akademicki.

Domy studenckie

Sposób funkcjonowania domów studenckich powinien być dostosowany do sytuacji, w jakiej znajduje się dana uczelnia oraz do sytuacji epidemiologicznej regionu. Aby zapewnić bezpieczeństwo i zminimalizować możliwość zarażenia studentów, a także pracowników domów studenckich, należy m.in.: 

• ograniczyć kontakt między osobami korzystającymi z domów studenckich, 
• w miarę możliwości zakwaterować studentów w osobnych pokojach z dostępem do węzła sanitarnego, 
• ograniczyć liczbę osób korzystających ze wspólnych obszarów w danym czasie, 
• wprowadzić zakaz przebywania w domach studenckich osób z zewnątrz, 
• zapewnić środki do dezynfekcji (rekomendujemy także zapewnienie możliwości zakupu maseczek ochronnych na terenie obiektu), 
• zapewnić sprzęt i środki do codziennych prac porządkowych (ze szczególnym uwzględnieniem bieżącej dezynfekcji powierzchni dotykowych – wind, poręczy, klamek, włączników światła, uchwytów, powierzchni płaskich, w tym blatów w pomieszczeniach kuchennych), 
• wyznaczyć pomieszczenie, w którym będzie można odizolować osobę w przypadku stwierdzenia objawów chorobowych, 
• zapewnić pracownikom domów studenckich dostęp do środków ochrony indywidualnej (maseczki ochronne, rękawice jednorazowe) i preparatów do dezynfekcji rąk.

W połowie maja br. pojawiły się bowiem wytyczne MNiSW, w konsultacji z GIS, dotyczące zapewnienia bezpiecznych warunków zakwaterowania w domach studenckich w trakcie epidemii COVID-19, wskazane poniżej. Zalecenia te dotyczą zakwaterowania wszystkich osób, nie tylko studentów czy doktorantów.

Cel wdrażanych procedur:

1. Zwiększenie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia użytkowników oraz pracowników domów studenckich.
2. Minimalizowanie ryzyka zakażenia przez użytkowników i pracowników domów studenckich.
3. Kompleksowe działanie dostosowane do etapu zaawansowania stanu epidemii.

1. Zapewnienie bezpieczeństwa w obiekcie:

• uzgadnianie z wojewódzkimi/powiatowymi służbami sanitarnymi szczegółowych zasad korzystania z domów studenckich w okresie epidemii, w razie zaistnienia takiej konieczności,
• zorganizowanie pobytu studentów w domach studenckich w sposób umożliwiający maksymalne ograniczenie kontaktu między osobami z nich korzystającymi,
• zapewnienie możliwości odbioru rzeczy pozostawionych w domach studenckich przez osoby, które nie deklarują (albo uczelnia nie przewiduje) powrotu do domów studenckich w bieżącym roku akademickim,
• zakwaterowanie w miarę możliwości w osobnych pokojach z dostępem do węzła sanitarnego (nie dotyczy osób w związkach, prowadzących wspólne gospodarstwo domowe),
• ograniczenie liczby osób korzystających ze wspólnych obszarów w danym czasie (m.in. pomieszczenia kuchenne, pomieszczenia sanitarno-higieniczne), wywieszenie informacji o liczbie osób mogących korzystać z pomieszczenia w tym samym czasie,
• funkcjonowanie stołówek i barów w domach studenckich w reżimie sanitarnym wyłącznie z jedzeniem na wynos i na dowóz,
• zakaz przebywania w domach studenckich osób tam niezakwaterowanych,
• zapewnienie użytkownikom domów studenckich środków do dezynfekcji (płyny dezynfekcyjne, mydło); rekomenduje się także zapewnienie możliwości zakupu maseczek ochronnych na terenie obiektu,
• wywieszenie w widocznych miejscach informacji o konieczności ścisłego przestrzegania określonych zasad dotyczących higieny rąk, higieny podczas kaszlu i kichania, unikania dotykania dłońmi ust, nosa i oczu, bezwzględnego unikania bliskiego kontaktu z osobami chorymi, w szczególności z objawami ze strony układu oddechowego,
• wywieszenie w pomieszczeniach sanitarno-higienicznych instrukcji dotyczących mycia rąk, a przy dozownikach z płynem do dezynfekcji – instrukcji dezynfekcji rąk,
• umieszczenie w widocznym miejscu potrzebnych numerów telefonów do stacji sanitarno-epidemiologicznej i służb medycznych,
• zapewnienie sprzętu i środków oraz monitorowanie codziennych prac porządkowych, ze szczególnym uwzględnieniem bieżącego dezynfekowania powierzchni dotykowych – wind, poręczy, klamek, włączników światła, uchwytów, powierzchni płaskich, w tym blatów w pomieszczeniach kuchennych,
• wyznaczenie i przygotowanie (m.in. wyposażonego w środki ochrony indywidualnej i płyn dezynfekujący) pomieszczenia lub obszaru, w którym będzie można odizolować osobę w przypadku stwierdzenia objawów chorobowych,
• zapewnienie pracownikom domów studenckich dostępu do środków ochrony indywidualnej (maseczki ochronne, rękawice jednorazowe) i preparatów do dezynfekcji rąk.

2. Zalecenia postępowania w przypadku podejrzenia wystąpienia zakażenia koronawirusem w domu studenckim:

• pracownicy powinni zostać poinstruowani, że w przypadku wystąpienia niepokojących objawów sugerujących zakażenie koronawirusem nie powinni przychodzić do pracy, powinni pozostać w domu i skontaktować się telefonicznie ze stacją sanitarno-epidemiologiczną lub oddziałem zakaźnym,
• w przypadku wystąpienia u pracownika wykonującego swoje zadania na stanowisku pracy niepokojących objawów sugerujących zakażenie koronawirusem należy niezwłocznie odsunąć go od pracy i odesłać transportem indywidualnym do domu lub w przypadku gdy jest to niemożliwe, pracownik powinien oczekiwać na transport w wyznaczonym pomieszczeniu, w którym jest możliwe czasowe odizolowanie go od innych osób; należy powiadomić właściwą miejscowo powiatową stację sanitarno-epidemiologiczną i stosować się ściśle do wydawanych instrukcji i poleceń,
• w przypadku wystąpienia u użytkownika domu studenckiego niepokojących objawów sugerujących zakażenie koronawirusem, osoba ta powinna zostać poinstruowana o jak najszybszym zgłoszeniu się do najbliższego oddziału zakaźnego celem konsultacji z lekarzem, poprzez udanie się tam transportem własnym lub powiadomienie 999 albo 112; osoba ta powinna oczekiwać na transport w wyznaczonym pomieszczeniu, w którym jest możliwe czasowe odizolowanie jej od innych osób; należy powiadomić właściwą miejscowo powiatową stację sanitarno-epidemiologiczną i stosować się ściśle do wydawanych instrukcji i poleceń,
• incydent należy niezwłocznie zgłosić do kierownictwa domu studenckiego w celu ustalenia obszaru, w którym poruszał się i przebywał pracownik/użytkownik domu studenckiego; należy przeprowadzić rutynowe sprzątanie, zgodnie z określonymi procedurami oraz zdezynfekować powierzchnie dotykowe (klamki, poręcze, uchwyty itp.),
• należy ustalić listę osób (jeśli to możliwe) obecnych w tym samym czasie w części/ częściach budynku, w których przebywał pracownik/użytkownik domu studenckiego i zalecić stosowanie się do wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego dostępnych na stronie gov.pl/web/koronawirus oraz gis.gov.pl, odnoszących się do osób, które miały kontakt z zakażonym,
• rekomenduje się stosowanie się do zaleceń państwowego powiatowego inspektora sanitarnego przy ustalaniu, czy należy wdrożyć dodatkowe procedury biorąc pod uwagę zaistniały przypadek.

Biblioteki uczelniane

Funkcjonowanie bibliotek uczelnianych w trakcie epidemii COVID-19 regulują szczegółowe wytyczne opublikowane na stronie Ministerstwa Rozwoju, wskazane poniżej. Zgodnie z nimi, aby korzystanie z bibliotek było bezpieczne, należy pamiętać o przestrzeganiu następujących zasad: 

• zachowania odpowiedniej odległości między pracownikami (min. 1,5 m), 
• ograniczenia liczby pracowników korzystających jednocześnie z przestrzeni wspólnych, 
• zapewnienia pracownikom w razie potrzeby środków ochrony osobistej, 
• przygotowania pomieszczenia do czasowej izolacji osoby z objawami COVID-19, 
• przestrzegania zasad czyszczenia i dezynfekcji powierzchni,
• ograniczenia dostępu do urządzeń aktywowanych dotykiem, a także do księgozbiorów w wolnym dostępie i katalogów kartkowych.

Uwaga! Nowe zasady bezpieczeństwa dla powiatów w strefie czerwonej i żółtej.

Jeśli zarządzasz biblioteką, sprawdź, jak zapewnić bezpieczeństwo pracownikom i wypożyczającym. Zgodnie z wytycznymi, które opracowaliśmy wraz z Głównym Inspektorem Sanitarnym, powinieneś m.in.:

• zadbać o zwiększenie odległości między pracownikami do co najmniej 1,5 m,
• ograniczyć liczbę pracowników korzystajacych jednocześnie z przestrzeni wspólnych,
• zapewnić pracownikom w razie potrzeby środki ochrony osobistej
• przygotować pomieszczenie do czasowej izolacji osoby z objawami COVID-19
• przestrzegać zasad czyszczenia i dezynfekcji powierzchni
• ograniczyć dostęp do urządzeń aktywowanych dotykiem, a także do księgozbiorów w wolnym dostępie i katalogów kartkowych.

Cel wdrażania procedur:

1. Dodatkowe zwiększenie bezpieczeństwa pracowników (obsługi) bibliotek oraz użytkowników.
2. Minimalizowanie ryzyka zakażenia pracowników (obsługi) oraz użytkowników.
3. Ograniczenie liczby kontaktów na terenie biblioteki w danym przedziale czasowym, w ramach zabezpieczenia przed możliwym zakażeniem.
4. Kompleksowe działanie przeciwepidemiczne dostosowane do etapu zaawansowania stanu epidemii.

Wytyczne zostały podzielone na cztery części:

1. Zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom/ obsłudze.
2. Zapewnienie bezpieczeństwa w obiekcie.
3. Procedury zapobiegawcze: podejrzenie zakażenia koronawirusem pracowników/ obsługi.
4. Procedury postępowania w przypadku podejrzenia u osoby/ użytkownika zakażenia koronawirusem.

1. Zachęcanie do korzystania z dostępnych zasobów on-line oraz preferowanie udostępniania zbiorów w trybie wypożyczeń na zewnątrz.
2. Podział realizowanych przez instytucję zadań tak, aby ich część – niewymagająca fizycznej obecności pracowników w siedzibie - mogła być jak najdłużej realizowana zdalnie.
3. Organizację stanowisk pracy z uwzględnieniem wymaganego dystansu przestrzennego między pracownikami (minimum 1,5 m).
4. Organizację trybu pracy z uwzględnieniem systemu zmianowego i rotacyjnego oraz niezbędnej rezerwy kadrowej, na wypadek wzrostu ryzyka epidemicznego (działania rekomendowane).
5. Zapewnienie służbom porządkowym oraz pracownikom mającym kontakt z użytkownikami dostępu do środków ochrony indywidualnej (maseczki ochronne, rękawice jednorazowe) i preparatów do dezynfekcji rąk.
6. Zapewnienie, w miarę możliwości, wietrzenia nieklimatyzowanych pomieszczeń.
7. Ograniczenie do niezbędnego minimum spotkań i narad wewnętrznych; spotkania powinny być przeprowadzane przy otwartych oknach, z zachowaniem rekomendowanych przez służby sanitarne odległości  pomiędzy osobami (minimum 1,5 m); preferowany kontakt telefoniczny oraz mailowy.
8. Ograniczenie korzystania przez pracowników z przestrzeni wspólnych, w tym:
   • wprowadzenie różnych godzin przerw,
   • zmniejszenie liczby pracowników korzystających ze wspólnych obszarów w danym czasie (np. przez rozłożenie przerw na posiłki).
9. Szczególną troskę o pracowników z grup bardziej narażonych na ryzyko epidemiczne – jeśli to możliwe nie angażowanie w bezpośredni kontakt z użytkownikiem osób powyżej 60 r.ż. oraz przewlekle chorych.
10. Wytyczne dla pracowników:
    • Przed rozpoczęciem pracy, tuż po przyjściu do pracy obowiązkowo należy umyć ręce wodą z mydłem.
    • Nosić osłonę nosa i ust, ewentualnie przyłbicę oraz rękawice ochronne podczas wykonywania obowiązków.
    • Zachować bezpieczną odległość od rozmówcy i współpracowników (rekomendowane  jest 1,5 metra).
    • Regularnie często i dokładnie myć ręce wodą z mydłem zgodnie z instrukcją znajdującą się przy umywalce i dezynfekować osuszone dłonie środkiem na bazie alkoholu (min. 60%).
    • Podczas kaszlu i kichania zakryć usta i nos zgiętym łokciem lub chusteczką – jak najszybciej wyrzucić chusteczkę do zamkniętego kosza i umyć ręce.
    • Starać się nie dotykać dłońmi okolic twarzy, zwłaszcza ust, nosa i oczu.
    • Dołożyć wszelkich starań, aby stanowiska pracy były czyste i higieniczne, szczególnie po zakończonym dniu pracy. Należy pamiętać o dezynfekcji powierzchni dotykowych, jak słuchawka telefonu, klawiatura i myszka, włączniki świateł czy biurka.
    • Regularnie (kilka razy w ciągu dnia) czyścić powierzchnie wspólne, z którymi stykają się użytkownicy, np. klamki drzwi wejściowych, poręcze, blaty, oparcia krzeseł.
    • Unikać dojazdów do pracy środkami komunikacji publicznej, jeżeli istnieje taka możliwość.
11. Przygotowanie procedury postępowania na wypadek wystąpienia sytuacji podejrzenia zakażenia i skuteczne poinstruowanie pracowników.

1. Zapewnienie użytkownikom środków do dezynfekcji (płyny dezynfekcyjne, mydło). Rekomenduje się zapewnienie możliwości zakupu maseczek ochronnych na terenie obiektu.
2. Wywieszenie w pomieszczeniach sanitarnohigienicznych instrukcji dotyczących mycia rąk, zdejmowania i zakładania rękawiczek, zdejmowania i zakładania maseczki, a przy dozownikach z płynem do dezynfekcji – instrukcje dezynfekcji rąk.
3. Zapewnienie sprzętu i środków oraz monitorowanie codziennych prac porządkowych, ze szczególnym uwzględnieniem dezynfekowania powierzchni dotykowych - poręczy, klamek, włączników światła, uchwytów, poręczy krzeseł i powierzchni płaskich, w tym blatów w pomieszczeniach pracy i w pomieszczeniach do spożywania posiłków.
4. Organizację sposobu korzystania z biblioteki uwzględniającą wymagany dystans przestrzenny (minimum 1,5 metra).
5. Ustawienie przesłony ochronnej (np. z pleksi) w punkcie kontaktu użytkownika z bibliotekarzem (np. na ladzie bibliotecznej) oraz innych stanowiskach obsługi czytelników.
6. Dopilnowanie, aby użytkownicy dezynfekowali dłonie przy wejściu, zakładali rękawice ochronne oraz posiadali ochronę zakrywającą usta i nos.
7. Dopilnowanie, aby użytkownicy nie przekraczali wyznaczonych linii (oznakowanie na podłodze), jeśli takie są wyznaczone.
8. Ewentualne ograniczenie godzin otwarcia.
9. Ograniczenie użytkowania księgozbioru w wolnym dostępie oraz katalogów kartkowych.
10. Ograniczenie wykorzystania multimediów i innych urządzeń aktywowanych dotykiem (np. audio-guide’y, ekrany dotykowe).
11. Ograniczenie możliwości korzystania z szatni lub czasowe zniesienie takiej możliwości.
12. Ograniczenie liczby osób przebywających w toaletach; rekomenduje się, aby liczba osób była zgodna z liczbą umywalek.
13. Bieżącą dezynfekcję toalet, wind, klamek, telefonów, klawiatury komputerów, urządzeń w pomieszczeniach socjalnych oraz – w miarę potrzeby i możliwości – innych często dotykanych powierzchni.
14. Wyznaczenie i przygotowanie (m.in. wyposażonego w środki ochrony indywidualnej i płyn dezynfekujący) pomieszczenia lub obszaru, w którym będzie można odizolować osobę w przypadku stwierdzenia objawów chorobowych.
15. Przygotowanie i umieszczenie w określonym miejscu (łatwy dostęp) potrzebnych numerów telefonów do stacji sanitarno-epidemiologicznej, służb medycznych.

1. Pracownicy /obsługa biblioteki powinni zostać poinstruowani, że w przypadku wystąpienia niepokojących objawów nie powinni przychodzić do pracy, powinni pozostać w domu i skontaktować się telefonicznie ze stacją sanitarno-epidemiologiczną, oddziałem zakaźnym, a w razie pogarszania się stanu zdrowia zadzwonić pod nr 999 lub 112 i poinformować, że mogą być zakażeni koronawirusem.
2. Zaleca się bieżące śledzenie informacji Głównego Inspektora Sanitarnego i Ministra Zdrowia, dostępnych na stronach gis.gov.pl lub https://www.gov.pl/web/koronawirus/, a także obowiązujących przepisów prawa.
3. W przypadku wystąpienia u pracownika wykonującego swoje zadania na stanowisku pracy niepokojących objawów sugerujących zakażenie koronawirusem należy niezwłocznie odsunąć go od pracy i odesłać transportem indywidualnym do domu lub w przypadku gdy jest to niemożliwe, pracownik powinien oczekiwać na transport w wyznaczonym pomieszczeniu, w którym jest możliwe czasowe odizolowanie go od innych osób.  Należy wstrzymać przyjmowanie klientów, powiadomić właściwą miejscowo powiatową stację sanitarno-epidemiologiczną
   i stosować się ściśle do wydawanych instrukcji i poleceń.
4. Zaleca się ustalenie obszaru, w którym poruszał się i przebywał pracownik, przeprowadzenie rutynowego sprzątania, zgodnie z procedurami zakładowymi, oraz zdezynfekowanie powierzchni dotykowych (klamki, poręcze, uchwyty itp.).
5. Rekomenduje się stosowanie się do zaleceń państwowego powiatowego inspektora sanitarnego przy ustalaniu, czy należy wdrożyć dodatkowe procedury biorąc pod uwagę zaistniały przypadek.

1. W przypadku stwierdzenia wyraźnych oznak choroby, jak uporczywy kaszel, złe samopoczucie, trudności w oddychaniu, osoba nie powinna zostać wpuszczona na teren obiektu. Powinna zostać poinstruowana o jak najszybszym zgłoszeniu się do najbliższego oddziału zakaźnego celem konsultacji z lekarzem, poprzez udanie się tam transportem własnym lub powiadomienie 999 albo 112.
2. Zgłoszenie incydentu do kierownictwa obiektu, co umożliwi obsłudze ustalenie obszaru, w którym poruszała się i przebywała osoba, przeprowadzenie rutynowego sprzątania, zgodnie z procedurami obiektu, oraz zdezynfekowanie powierzchni dotykowych (klamki, poręcze, uchwyty itp.).
3. Ustalenie listy pracowników oraz klientów (jeśli to możliwe) obecnych w tym samym czasie w części/ częściach obiektu, w których przebywał użytkownik, i zalecenie stosowania się do wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego dostępnych na stronie gov.pl/web/koronawirus/ oraz gis.gov.pl, odnoszących się do osób, które miały kontakt z zakażonym.

Wytyczne środowiskowe

Nadal pozostają aktualne rekomendacje i zalecenia opublikowane w maju tego roku "środowiskowe wytyczne w związku z częściowym przywracaniem działalności uczelni". Zostały one wypracowane przez przedstawicieli środowiska akademickiego oraz skonsultowane z konferencjami rektorów oraz przedstawicielami studentów i doktorantów.

Wytyczne, dotyczące przywracania działalności uczelni, zostały wypracowane przez przedstawicieli środowiska akademickiego, skonsultowane z Konferencjami rektorów oraz przedstawicielami studentów i doktorantów. Rekomendacje te nie stanowią obowiązków do realizacji przez uczelnie i inne podmioty systemu szkolnictwa wyższego i nauki - zalecenia i wskazówki zawarte w poniższym dokumencie powinny pomóc, stanowiąc punkt wyjścia do tworzenia wewnętrznych procedur każdego podmiotu uwzględniających jego specyfikę oraz uwarunkowania, w jakich funkcjonuje. Traktując bezpieczeństwo ludzi jako priorytet należy, w przyjmowanych procedurach, uwzględniać także odpowiedzialność za należyte i efektywne funkcjonowanie instytucji oraz realizację ich zadań. Wszystkie decyzje podejmują rektorzy albo dyrektorzy instytutów, jako odpowiedzialni za bezpieczeństwo kierowanych podmiotów.

Zajęcia w trybie zdalnym

Z punktu widzenia bezpieczeństwa zdrowotnego studentów, doktorantów i pracowników zasadna jest kontynuacja zajęć w trybie zdalnym we wszystkich tych przypadkach, gdy nie wymagają one fizycznej obecności w obiektach uczelni, wykorzystywania znajdującej się tam aparatury i wyposażenia. Po 25 maja w przypadku konieczności realizacji zajęć w formie bezpośredniej należy zadbać o takie rozwiązania organizacyjne, które zminimalizują ryzyko zakażania się przez ich uczestników np. poprzez zmniejszenie liczebności grup, a także takie zmiany w planie zajęć, które pozwolą na kumulację w czasie tych z nich, które wymagają bezpośredniej obecności.

Organizacja pracy na uczelniach

Jednocześnie, w trosce o bezpieczeństwo rozważyć należy także takie rozwiązania organizacyjne, które pozwolą na zmniejszenie ryzyka zdrowotnego także dla pracowników niebędących nauczycielami akademickimi poprzez utrzymanie, w uzasadnionych przypadkach, możliwości świadczenia pracy zdalnie lub w systemie zmianowym. Zachęcamy także do wykorzystywania wszelkich możliwości technicznych i prawnych w celu usprawniania obiegu dokumentów, wniosków, podań, umów i innych pism, potwierdzania ich autentyczności oraz tożsamości ich autorów bez konieczności fizycznego kontaktu pomiędzy zainteresowanymi osobami.

Apelujemy o szczególną rozwagę w decyzjach o znoszeniu dotychczasowych zasad bezpieczeństwa, albowiem ich dotychczasowe przestrzeganie odegrało nieocenioną rolę w zapobieganiu rozprzestrzenianiu się wirusa SARS-CoV-2, a jego skuteczne powstrzymanie warunkuje powrót do w pełni bezpiecznego i nieskrępowanego funkcjonowania uczelni i innych podmiotów szkolnictwa wyższego i nauki.

Materiały:

• Jak prawidłowo myć ręce
• Jak skutecznie dezynfekować ręce
• Jak prawidłowo najkładać i zdejmować maseczkę
• Jak prawidłowo nałożyć i zdjąć rękawice

A.J.
Zespół e-prawnik.pl