Umieszczenie nazwiska autora tłumaczenia

2.2.2005

Pytanie:

"Wydano publikację, której jestem tłumaczem, bez korekty autorskiej oraz bez podania mojego nazwiska jako autora, zamiast tego podpisano "Tłumaczenie: Wydawnictwo X". Kiedy zwróciłem się do wydawnictwa o zadośćuczynienie i przeprosiny w trakcie trwających negocjacji dowiedziałem się, że książka zostaje wycofana z księgarń (nie sprzedane egzemplarze oczywiście), a w pozostałych egzemplarzach zamierzają umieścić moje nazwisko. Wydawnictwo uważa sprawę za załatwioną. Ja nie. Uważam, że powinni umożliwić mi korektę autorską, a tego nie zrobili, mimo paragrafów zawartych w umowie oraz zapłacić mi oznaczoną kwotę jako zadośćuczynienie. Wklejenie mojego nazwiska jako autora do publikacji bez korekty autorskiej jest według mnie niezgodne z przepisami o prawie autorskim. Czy mam rację? Zamierzam już teraz wystąpić do sądu. Czy przed sądem, mogę mieć pełnomocnika? Mnie nie będzie na miejscu przez jakiś czas, a na adwokata mnie nie stać, czy pełnomocnikiem może być np. moja koleżanka?"

Odpowiedź prawnika: Umieszczenie nazwiska autora tłumaczenia

W przedstawionym pytaniu należy przeanalizować trzy zagadnienia:

Prawo do oznaczania utworu swoim nazwiskiem i skutki naruszenia tej zasady,
Możliwość domagania się zamieszczenia „korekty autorskiej”,
Krąg osób uprawnionych do bycia pełnomocnikiem procesowym.

1. Jeżeli chodzi o pierwsze zagadnienie, to mamy tutaj do czynienia z tzw. prawami autorskimi osobistymi. Chodzi tutaj o zachowanie więzi pomiędzy autorem a dziełem. Umożliwione jest to m.in. przez uprawnienie autora do oznaczenia utworu swoim imieniem, nazwiskiem lub pseudonimem (art. 16 pkt 2 ustawy – Prawo autorskie i prawa pokrewne).

Konsekwencje takiego naruszenia określa art. 78 ust. 1 ustawy. Twórca może w tej sytuacji żądać zaniechania takiego działania. Może to polegać w szczególności na żądaniu umieszczenia swojego nazwiska na książce. Dodatkowe uprawnienia przysługują twórcy, jeżeli naruszenie było zawinione. W tej sytuacji można domagać się zadośćuczynienia lub przekazania oznaczonej kwoty na określony cel społeczny.

2. Wydaje się, że na gruncie polskiego prawa autorskiego, twórca nie ma możliwości domagania się dokonania tzw. „korekty autorskiej”. Z chwilą przejścia autorskich praw majątkowych na drugą osobę, nabywa ona prawo do konkretnego utworu. Taka korekta zmienia w jakiś sposób utwór, ingerencja dotyczy więc praw przysługujących wydawcy. Działanie takie jest oczywiście możliwe, jednak wyłącznie za zgodą wydawcy. Twórca chcąc zagwarantować sobie takie uprawnienia (do korekty) może zażądać umieszczenia odpowiednich zapisów w umowie.

3. Krąg osób uprawnionych do występowania w roli pełnomocnika w procesie cywilnym określa art. 87 § 1 kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem pełnomocnikami mogą być: adwokat, radca prawny, współuczestnik sporu, rodzice, małżonek, rodzeństwo, zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Koleżanka nie może być pełnomocnikiem.