Czy obywatel polski odpowiada za kredyt zaciągnięty za granicą? - opinia prawna

Polski obywatel, będąc na kontrakcie w USA bierze w amerykańskim banku dealera samochodów kredyt w kwocie 30 000 dolarów. Umożliwia w ten sposób nabycie samochodu znajomemu (obywatelowi Ghany), który nie może dostać takiego kredytu. Samochód zostaje kupiony na 2 osoby: kredytobiorcę i znajomego. Obywatel Polski na umowie kredytowej figuruje jako kredytobiorca (buyer), a znajomy jako poręczyciel (co-buyer). Faktycznym użytkownikiem samochodu jest znajomy i on zobowiązuje się ustnie do spłacenia całego kredytu. Niestety już po kilku miesiącach znajomy przestaje płacić raty. Oddaje samochód do dealera i wyprowadza się. Próby skontaktowania się z nim kredytobiorcy kończą się niepowodzeniem. Kredytobiorca jest już w tym czasie w Polsce i nie jest świadomy sytuacji z samochodem. Bank dealera przejmuje samochód i wysyła 26.11.2004 r. wezwanie do uregulowania niezapłaconych rat i zawiadamia o możliwości odebrania samochodu i kontynuowania spłaty. Informuje również, że przejmie samochód w razie nie uregulowania niewpłaconych rat. Zawiadomienie w/w wysłane na adres amerykański, przekierowane przez pocztę na adres w Polsce, dociera do kredytobiorcy już po terminie. Dealer sprzedaje samochód i pokrywa część kredytu. Pozostaje do zapłacenia 15 000 dolarów, o czym zawiadamia kredytobiorcę w liście z 16.02.2004 r., wzywając go do uregulowania długu. W/w list zostaje wysłany na adres amerykański i przekierowany przez pocztę na adres w Polsce. 1. Jakie bank amerykański ma możliwości wyegzekwowania należności z w/w kredytu, jeżeli kredytobiorca jest obywatelem Polski i przebywa w Polsce? 2. Z jakimi konsekwencjami musi się liczyć kredytobiorca, jeżeli nie zgłosi się do banku dealera w USA i nie będzie spłacał tej sumy. Nie posiada majątku, jedynie pensję ze stałej umowy o pracę w wysokości 2400 zł. netto? 3. Z jakimi konsekwencjami nie spłacenia tego kredytu musi się liczyć żona kredytobiorcy posiadająca majątek odrębny (sprzed zawarcia związku małżeńskiego) w postaci mieszkania, w którym mieszka z kredytobiorcą i na którego adres przyszło wezwanie do zapłaty? 4. Kiedy ulega przedawnieniu taki dług?

Opinia prawna

ad. 1.
Istnieje możliwość wyegzekwowania przez bank amerykański roszczeń wynikających z podpisanej umowy kredytu bankowego.

Trudno jednak określić, jak długo to potrwa. Polskę i Stany Zjednoczone bowiem nie wiąże żadna umowa międzynarodowa, której przedmiotem byłaby jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych. Polska podpisała Konwencję z Lugano o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. U. z 2000 r. nr 10, poz. 132), dotyczącą tej problematyki, jednakże USA nie jest jej stroną. Oznacza to, że wykonywanie w Polsce zagranicznych orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych odbywa się w oparciu o postanowienia Kodeksu postępowania cywilnego (KPC).

Bank amerykański mógłby dochodzić swoich roszczeń zarówno na terytorium USA jak i Polski. Z art. 1100 – 1105 KPC nie wynika bowiem, by w tej sprawie jurysdykcja sądów polskich była wyłączna, mimo że kredytobiorca jest obywatelem polskim. Prawem właściwym dla rozstrzygnięcia zasadności roszczeń banku będzie prawo amerykańskie. Zgodnie bowiem z ustawą z dnia 12 listopada 1965r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. z 1965r., nr 46, poz. 290 ze zm.) do zobowiązań z umów nie wymienionych w art. 27 i art. 28 tejże ustawy stosuje się (jeżeli strony nie dokonały wyboru prawa), prawo państwa, w którym umowa została zawarta. Trudno bowiem zakładać, że w umowie kredytu bankowego bank ustalił, że ewentualne spory z niej wynikające będą rozstrzygane według prawa polskiego.

ad. 2

Jeśli bank zdecyduje się wszcząć przeciwko kredytobiorcy sprawę cywilną w USA, wówczas będzie musiał prawomocne orzeczenie sądu amerykańskiego przedstawić sądowi polskiemu, by ten orzekł, czy to orzeczenie podlega wykonaniu w Polsce. Zgodnie z art. 1151 § 1 KPC: „O wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego orzeka w składzie trzech sędziów zawodowych sąd okręgowy miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika (czyli kredytobiorcy), a w braku takiego sądu, sąd okręgowy, w którego okręgu ma być prowadzona egzekucja(...)”. Zgodnie z art. 1151 § 2 KPC sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy. Na postanowienie o wykonalności służy zażalenie. Sąd rozpoznając sprawę w przedmiocie wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego analizuje, czy są spełnione następujące przesłanki:

1. czy sprawa należy w Polsce do drogi sądowej,
2. czy nadaje się do wykonania w drodze egzekucji,
3. czy w stosunkach polsko-amerykańskich obowiązuje w tym wypadku zasada wzajemności (inaczej mówiąc: czy w praktyce, jeśli obywatel polski wystąpi do sądu amerykańskiego o orzeczenie o wykonalności wyroku sądu polskiego, to czy sąd amerykański uzna je za wykonalne na terytorium USA, jeśli są spełnione przewidziane prawem wymogi),
4. czy orzeczenie podlega wykonaniu w państwie, z którego pochodzi,
5. czy zachodzą warunki określone w art. 1146 § 1 pkt 1-6 kpc, czyli:
   • orzeczenie jest prawomocne w państwie, w którym zostało wydane;
   • sprawa nie należy, według polskiego prawa lub umowy międzynarodowej, do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich lub sądów państwa trzeciego;
   • strona nie była pozbawiona możności obrony, a w razie nie posiadania zdolności procesowej - należytego przedstawicielstwa;
   • sprawa nie została już prawomocnie osądzona przed sądem polskim albo nie wszczęto jej przed sądem polskim powołanym do jej rozstrzygnięcia, zanim orzeczenie sądu zagranicznego stało się prawomocne;
   • orzeczenie nie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej;
   • przy wydaniu orzeczenia w sprawie, w której należało zastosować prawo polskie, prawo to zostało zastosowane, chyba że zastosowane w sprawie obce prawo nie różni się w sposób istotny od prawa polskiego.