Niezastosowanie się do nakazu rozbiórki niesie za sobą konsekwencje zarówno w dziedzinie prawa administracyjnego oraz prawa karnego. Dalsze niepodporządkowanie się nakazom doprowadzić zaś może nawet do postępowania sądowego.
Czego może dotyczyć nakaz rozbiórki?
Sprawy z zakresu projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określenia kompetencji organów administracji publicznej w tych dziedzinach reguluje ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku - Prawo budowlane. Ustawa ta w art. 48 oraz 49b przewiduje nakazanie przez właściwy organ w drodze decyzji administracyjnej rozbiórki obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę, albo zgłoszenia bądź pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ. Przepis art. 48 wskazanej ustawy stanowi również podstawę prawną nakazania rozbiórki części budynku dobudowanej samowolnie poza zakresem pozwolenia na budowę (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2001 roku, sygn. akt III RN 89/00, publ. OSNP 2001/24/705). Nie podlegają jednakże temu przepisowi roboty budowlane polegające na położeniu nowego tynku oraz pomalowaniu i poprawieniu niektórych zewnętrznych elementów budynku (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z 16 lutego 2000 roku, sygn. akt II SA/Gd 957/97, publ. ONSA 2001/2/79).
Co grozi za samowolę budowlaną?
Naruszenie art. 48 czy 49b, a także art. 50 ust. 1 pkt 1 lub art. 50 ust. 1 pkt 2 ustawy - Prawo budowlane stanowi występek zagrożony karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 90 ww. ustawy). Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy, art. 90 ustawy Prawo budowlane obejmuje kryminalizacją samowolę budowlaną zarówno poprzedzającą decyzje organów nadzoru budowlanego, wydane w myśl art. 48 i 50 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy, jak i dalszą wskutek wykonywania robót budowlanych, pomimo wydanych decyzji o rozbiórce lub wstrzymaniu tych robót (wyrok Sądu Najwyższego z 25 czerwca 1996 roku, sygn. akt V KKN 43/96, publ. OSNKW 1997/1-2/17). Jak wynika z powyższego, osoba, która nie zastosowała się do nakazu rozbiórki, może zostać ukarana m.in. karą grzywny. Orzekanie w tych sprawach odbywa się zgodnie z przepisami kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 94 ww. ustawy).
Warto wspomnieć, iż za wykonawcę robót budowlanych ("wykonuje roboty budowlane") należy uznać nie tylko osobę, której powierzono wykonanie robót ale także samego inwestora, jeśli powierzył wykonanie robót bez prawomocnej decyzji o pozwoleniu na budowę (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 1 czerwca 2009 roku, V KK 447/2008).
Na mocy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 października 2002 r. w sprawie nadania pracownikom organów nadzoru budowlanego uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, które zostało wydane na podstawie art. 95 § 5 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, pracownicy organów nadzoru budowlanego uprawnieni są do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (§ 2 ww. rozporządzenia).
Kiedy sprawa trafi do sądu karnego?
W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w wyznaczonym terminie grzywny nałożonej mandatem zaocznym, organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie (art. 99 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Sąd nie jest związany wysokością grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego, orzeka on bowiem w granicach ustawego zagrożenia karą. Może się zatem zdażyć, iż kara orzeczona przez sąd będzie surowsza.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j.: Dz. U. 2006 r., Nr 156, poz. 1118, ze zm.; art. 48, 49b, 50, 90, 94);
- Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jednolity: Dz. U. 2008 r. Nr 133 poz. 848);
-
Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 października 2002 r. w sprawie nadania pracownikom organów nadzoru budowlanego uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. 2002 r., Nr 174, poz. 1423; par. 2)
