21.7.2015
Zespół
e-prawnik.pl
Obywatele niedosłyszący i posługujący się językiem migowym nadal mają problemy z komunikowaniem się i załatwieniem najprostszych spraw w instytucjach tzw. „pierwszego kontaktu”: w urzędach miejskich, skarbowych, komendach policji czy w oddziałach ZUS. Zdaniem NIK można mówić nawet o pewnej formie dyskryminacji osób posługujących się językiem migowym, ponieważ nie zagwarantowano tym osobom dostępu do usług publicznych na równi ze słyszącą częścią społeczeństwa. Każdy urząd powinien potrafić porozumieć się z osobami głuchymi w ich podstawowym języku, czyli języku migowym.
W „informacji”
NIK przeprowadziła kontrolę w 60 instytucjach publicznych, z którymi obywatele kontaktują się najczęściej: urzędach wojewódzkich, urzędach gmin, starostwach powiatowych, urzędach skarbowych, a także w oddziałach ZUS i komendach policji. W dniu rozpoczęcia kontroli, czyli ponad dwa i pół roku po wejściu w życie ustawy o języku migowym, nadal ponad połowa (52 proc.) zbadanych przez NIK podmiotów nie miała na stronie internetowej, w BIP ani w ogólnodostępnym miejscu w swojej siedzibie żadnej informacji o usługach i rozwiązaniach pozwalających na komunikowanie się z nimi osoby niesłyszącej. 42 proc. podmiotów wywiązało się z tego obowiązku, ale zrobiły to w sposób nierzetelny, zamieszczając informacje niepełne. Tylko 6 proc. instytucji udostępniło kompletne informacje o przysługujących osobom niedosłyszącym prawach i sposobach ich realizacji.
Równie dużym problemem jak brak informacji jest informacja podana w niewłaściwej formie. Jak wynika z ustaleń kontroli znakomita większość informacji o dostępnych formach kontaktu i wprowadzonych udogodnieniach, zamieszczonych na stronach internetowych i w siedzibach urzędów nie miała szans dotrzeć do tych, dla których były przeznaczone, czyli do osób głuchych i niedosłyszących, ponieważ były one źle oznaczone i przygotowane w niewłaściwym języku. Zdaniem kontrolerów NIK powodem tych błędów jest brak wiedzy w instytucjach publicznych na temat szczególnych potrzeb osób z niepełnosprawnością słuchu.
Tylko jedna z 60 skontrolowanych instytucji przetłumaczyła na język migowy informacje kierowane do osób niesłyszących. Pozostałe urzędy ograniczyły formę przekazu do komunikatu w języku pisanym. Faktem jest, że Ustawa o języku migowym nie nakłada bezwzględnego obowiązku tłumaczenia treści na język migowy, a określa jedynie, że informacja ma być dostępna dla tych, którzy mają problemy ze słuchem. Jednak dla części osób, które urodziły się głuche lub straciły słuch we wczesnym dzieciństwie, każdy język pisany, także polski, jest językiem obcym. Dla osób głuchych podstawowym, naturalnym językiem, w którym komunikują się sprawnie i bezstresowo jest język migowy. Dla części tych osób opanowanie języka pisanego stanowi wielką trudność i dlatego urzędowe komunikaty w języku pisanym mogą być dla nich nie w pełni zrozumiałe.
W znakomitej więc większości przypadków, zarówno w urzędach, które informacji nie zamieściły, jak i w tych, które działania podjęły, efekty były podobne: brak możliwości kontaktu dla osób z wadami słuchu. W pierwszym wypadku bowiem osób niesłyszących w ogóle nie poinformowano o przysługujących im i przygotowanych dla nich udogodnieniach, w drugim wypadku teoretycznie oferowano rozwiązania ułatwiające osobie głuchej komunikację z urzędem, jednak ta nie mogła z nich skorzystać, bo informacje o ułatwieniach i formach kontaktu przedstawiane były wyłącznie w języku pisanym.
W urzędzie
Ustawa nakłada na administrację publiczną (np. urzędy miast, gmin, urzędy skarbowe) obowiązek zapewnienia osobom z niepełnosprawnością słuchu pomocy tłumacza języka migowego w kontaktach bezpośrednich. Aby skorzystać z tego rozwiązania osoba głucha musi wypełnić odpowiedni wniosek, odpowiednio wcześniej (trzy dni) zgłaszając zapotrzebowanie na taką usługę. Tymczasem żaden ze skontrolowanych podmiotów, który miał obowiązek zapewnienia tłumacza, nie przetłumaczył na język migowy zamieszczonych na stronach internetowych formularzy zapotrzebowania lub choćby instrukcji ich wypełnienia i złożenia w urzędzie.
Tłumaczem może być także posługujący się językiem migowym pracownik urzędu (np. po przeszkoleniu), ale jak pokazują wyniki kontroli NIK w bezpośrednim komunikowaniu się osób głuchych z instytucjami nie sprawdza się stosunkowo popularne i często stosowane rozwiązanie - szkolenia z języka migowego dla urzędników. 47 skontrolowanych urzędów (78 proc.) zatrudniało osoby, które ukończyły kursy bądź deklarowały znajomość języka migowego. Jednak w ponad połowie zbadanych przez NIK przypadków urzędnicy znali język migowy jedynie na poziomie podstawowym, a to nie wystarczało do efektywnego porozumienia się z osobami głuchymi, ani też do zastąpienia certyfikowanego tłumacza. Środowisko niesłyszących zwróciło uwagę kontrolerów na trudności w porozumieniu się z przeszkolonymi urzędnikami administracji publicznej, którzy teoretycznie mieli być przygotowani do ich obsługi i na fakt, iż samo odbycie kursu bez praktyki w kontaktach z osobami posługującymi się językiem migowym jest dalece niewystarczające. W tej sytuacji wykupienie przez urzędy kursów można uznać za jedynie formalne wypełnienie ustawowego wymogu.
Na takie szkolenia 26 urzędów w latach 2011 - 2014 wydało łącznie blisko 130 tys. zł. podczas gdy usługa profesjonalnego tłumaczenia migowego online to koszt ok. 100 zł miesięcznie.
NIK zwraca też uwagę, że instytucje „pierwszego kontaktu”: policja, straż, pogotowie, nie mają obowiązku zapewnienia tłumacza języka migowego (choćby on-line) dla osób niesłyszących. Mają jedynie obowiązek dopuszczenia do postępowania tłumacza wskazanego przez osobę głuchą. Mimo tego jednak, np. policja - m.in. ze względów procesowych - raczej stara się powoływać z własnej inicjatywy tłumaczy profesjonalnych. W żadnym ze zbadanych przypadków NIK nie stwierdziła też odmowy możliwości skorzystania z pomocy tłumacza przez osobę uprawnioną.
W kontaktach z policją osoby z wadami słuchu mają ustawowo zagwarantowaną także możliwość zgłoszenia sprawy wymagającej natychmiastowej interwencji za pośrednictwem wiadomości tekstowej SMS. Jednak takim rozwiązaniem dysponowało jedynie osiem spośród 12 skontrolowanych jednostek policji, przy czym żadna, do czasu rozpoczęcia kontroli, nie poinformowała o nim osób uprawnionych, przez co usługa ta była dla nich praktycznie niedostępna.
Wnioski
Ponad trzy lata po wejściu w życie przepisów ustawy o języku migowym poziom dostępności instytucji użyteczności publicznej dla osób głuchoniemych jest bardzo niski. Jak ustalili kontrolerzy NIK, główną przyczyną niedostatecznego przygotowania skontrolowanych podmiotów do obsługi osób z niepełnosprawnością słuchu, zwłaszcza osób głuchych, była nieznajomość występujących u tych osób ograniczeń w komunikowaniu się z otoczeniem.
Niemal wszystkie instytucje komunikaty przeznaczone dla ludzi niedosłyszących i głuchych przedstawiły w języku pisanym, błędnie zakładając, że wszyscy oni czytają i rozumieją ten język. Tymczasem dla części osób głuchych język pisany - nawet polski - jest językiem obcym, a jedynym w pełni zrozumiałym językiem jest język migowy.
NIK proponuje także zobowiązanie „instytucji ratunkowych”: policji, straży pożarnej, straży gminnych i placówek zdrowia do zapewnienia dostępu do usług tłumacza języka migowego dla osób z wadami słuchu.
Potrzebujesz porady prawnej?
NIK krytykuje rząd za opieszałą repatriację
Państwo Polskie ma moralne zobowiązanie stworzenia warunków do powrotu i osiedlania się w kraju osób polskiego pochodzenia znajdujących się poza granicami RP. Jednakże w praktyce efekty repatriacji są niewielkie - wynika z kontroli NIK. Z roku na rok w trybie repatriacji w kraju osiedla się (...)
Po co kontrole NIK? Każdego roku inspektorzy NIK ujawniają nieprawidłowości, których skutki finansowe lub sprawozdawcze sięgają kilkunastu miliardów złotych. Wskazane przez kontrolerów wadliwe mechanizmy są jednak naprawiane, a systemy prawne uszczelniane tak, aby błędy (...)
Według NIK fundusze unijne przynoszą efekty
Najwyższa Izba Kontroli oceniła pozytywnie realizację programów operacyjnych. Wnioski? Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego zapewnił skuteczną koordynację realizacji celów inwestowania funduszy unijnych i związanych z nimi wskaźników. Instytucje zarządzające (...)
NIK o ochronie brzegów morskich
Instytucje państwa nie wiedzą, czy skutecznie zapobiegają degradacji wybrzeża i zmniejszaniu się plaż Bałtyku - wynika z raportu Najwyższej izby Kontroli. Według obecnie obowiązującego stanu prawnego organy administracji morskiej mają utrzymać linię brzegową z 2000 roku, choć od (...)
Kontrola NIK. Grunty skarbu państwa użytkowane bezprawnie
Budżet państwa ponosi każdego roku wielomilionowe straty z powodu bezprawnego korzystania z gruntów skarbu państwa. Przepisy prawa w praktyce zapewniają samowolnym użytkownikom bezkarność. Instytucje publiczne nieskutecznie walczą z tym procederem. NIK zaleca zmiany w istniejącym prawie (...)
Kontrola NIK w lubuskiem. Wszystkie szkoły z uchybieniami w kwestii BHP
Żadna ze skontrolowanych przez NIK szkół na terenie województwa lubuskiego nie organizowała uczniom zajęć z zachowaniem wszystkich reguł higieny pracy umysłowej. Powszechne było nierównomierne obciążanie uczniów trudnymi przedmiotami: łączenie ich w kilkugodzinne bloki, albo planowanie (...)
Kontroli nie ma, promienie harcują...
NIK opublikował wyniki najnowszej kontroli. Izba przyjrzała się temu, jak funkcjonuje w Polsce monitoring pól elektromagnetycznych, których źródłem są m.in. nadajniki telefonii komórkowej. NIK o działaniach organów administracji publicznej w zakresie (...)
NIK alarmuje w sprawie odpadów medycznych
System utylizacji odpadów medycznych jest w Polsce nieszczelny. NIK zwraca uwagę, że zwykle niedoceniane i bagatelizowane procedury postępowania oraz rzetelna dokumentacja akurat w tym wypadku są zbyt ważne, by je zaniedbywać. Prowadzi to do kłopotów z monitorowaniem niebezpiecznych odpadów. (...)
Raport NIK. Uczelnie przegrywają z piratami
Wykorzystywane przez uczelnie wyższe do weryfikacji prac dyplomowych komputerowe programy antyplagiatowe okazały się mało przydatne i nieskuteczne. Programy można łatwo oszukać, nie wykrywają nawet prymitywnych zapożyczeń z popularnych portali, a rezultaty ich pracy są nieporównywalne (...)
Ustawa śmieciowa. Raport NIK ujawnił smutna rzeczywistość
Wprowadzony dwa lata temu nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi nie doprowadził do rozwiązania problemu „dzikich wysypisk”, których przybywa zamiast ubywać. Rosną także koszty gospodarowania odpadami, bo gminy nie potrafią rzetelnie oszacować ilości wytwarzanych śmieci (...)
Reformy na Ukrainie z pomocą Polaków
Prezes Najwyższej Izby Kontroli wziął udział w konferencji, która inaugurowała proces reformy służby cywilnej w ukraińskiej administracji. NIK wspiera Ukraińców we wdrażaniu polityki antykorupcyjnej i podnoszeniu kompetencji urzędników. Przedstawiciele Izby uczestniczą m.in. w przygotowaniu (...)
Państwo bezradne wobec oszustów podatkowych. Oto raport NIK
W ocenie NIK organy kontroli skarbowej oraz organy podatkowe nie przeciwdziałały wystarczająco skutecznie oszustwom podatkowym. W badanym okresie nastąpił gwałtowny wzrost uszczupleń VAT, przy jednocześnie niskim poziomie kwot odzyskiwanych z tego tytułu przez Skarb Państwa. NIK odnotowuje (...)
Kontrola NIK w ZUS. Ustalenia prawomocne
Kolegium Najwyższej Izby Kontroli rozpatrzyło zastrzeżenia, jakie skierował ZUS do wystąpienia pokontrolnego w sprawie wybranych, kluczowych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego w latach 2010 – 2013, które dotyczyły Kompleksowego Systemu Informatycznego. Kolegium oddaliło (...)
NIK o zapobieganiu patologiom w szkołach
Dzieci i młodzież wciąż narażone są na zjawiska patologiczne w szkołach. Nasilają się tradycyjne formy przemocy słownej i fizycznej, a dodatkowo rozwijają się nowe, w cyberprzestrzeni. Szkoły od lat nie radzą sobie z problemem: nie diagnozują sytuacji, a nauczyciele nie zawsze potrafią (...)
NIK o ochronie drzew przy inwestycjach w miastach
W Polsce drzewa wciąż przegrywają z nowymi osiedlami, galeriami handlowymi i parkingami, bo wielu samorządowców na pierwszym miejscu stawia interes inwestorów, lekką ręką zgadzając się na wycinkę drzew. Sadzone w ramach kompensacji nowe drzewa często są niskiej jakości, a niezabezpieczone (...)
NIK w systemie zarządzania państwem
Rolę NIK w funkcjonowaniu państwa należy rozpatrywać przez pryzmat funkcji zarządzania: planowania, organizowania, motywowania i kontrolowania - mówił Prezes NIK, Krzysztof Kwiatkowski, w wykładzie inaugurującym nowy rok akademicki na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu (...)
NIK ocenił działalność spółek komunalnych
Zamiast realizować zadania publiczne takie jak dystrybucja wody, odprowadzanie ścieków, gospodarka mieszkaniowa czy zapewnienie komunikacji miejskiej, powoływane przez gminy spółki komunalne zbyt mocno koncentrują się na działalności komercyjnej. Takie wnioski płyną z raportu Najwyższej (...)
NIK sprawdza sprawozdania finansowe CERNu
Najwyższa Izba Kontroli pełni funkcję audytora zewnętrznego w Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN). Podsumowuje właśnie rok swych działań. NIK będzie sprawdzać finanse organizacji jeszcze przez dwa lata, choć możliwe, że okres ten zostanie przedłużony. Zadanie NIK polega (...)
NIK o realizacji zamówień publicznych
Skontrolowane jednostki publiczne prawidłowo udzielały zamówień publicznych na usługi zewnętrzne. Jednak tylko nieliczne urzędy korzystały z ustawowych możliwości uzyskania najkorzystniejszej oferty przy zawieraniu umów. Większość nadal stosowała najniższą cenę jako jedyne kryterium (...)
NIK pozytywnie o naszych wojskach specjalnych
NIK pozytywnie ocenia zdolność polskich wojsk specjalnych do prowadzenia działań operacyjnych. Izba zakończyła trwającą od maja do grudnia 2013 roku kontrolę wojsk specjalnych. NIK uważa, że wieloletnie działania, których celem było zbudowanie w Polsce profesjonalnych wojsk specjalnych, (...)
Po co kontrole NIK? Każdego roku inspektorzy NIK ujawniają nieprawidłowości, których skutki finansowe lub sprawozdawcze sięgają kilkunastu miliardów złotych. Wskazane przez kontrolerów wadliwe mechanizmy są jednak naprawiane, a systemy prawne uszczelniane tak, aby błędy (...)
Według NIK fundusze unijne przynoszą efekty
Najwyższa Izba Kontroli oceniła pozytywnie realizację programów operacyjnych. Wnioski? Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego zapewnił skuteczną koordynację realizacji celów inwestowania funduszy unijnych i związanych z nimi wskaźników. Instytucje zarządzające (...)
NIK o ochronie brzegów morskich
Instytucje państwa nie wiedzą, czy skutecznie zapobiegają degradacji wybrzeża i zmniejszaniu się plaż Bałtyku - wynika z raportu Najwyższej izby Kontroli. Według obecnie obowiązującego stanu prawnego organy administracji morskiej mają utrzymać linię brzegową z 2000 roku, choć od (...)
Kontrola NIK. Grunty skarbu państwa użytkowane bezprawnie
Budżet państwa ponosi każdego roku wielomilionowe straty z powodu bezprawnego korzystania z gruntów skarbu państwa. Przepisy prawa w praktyce zapewniają samowolnym użytkownikom bezkarność. Instytucje publiczne nieskutecznie walczą z tym procederem. NIK zaleca zmiany w istniejącym prawie (...)
Kontrola NIK w lubuskiem. Wszystkie szkoły z uchybieniami w kwestii BHP
Żadna ze skontrolowanych przez NIK szkół na terenie województwa lubuskiego nie organizowała uczniom zajęć z zachowaniem wszystkich reguł higieny pracy umysłowej. Powszechne było nierównomierne obciążanie uczniów trudnymi przedmiotami: łączenie ich w kilkugodzinne bloki, albo planowanie (...)
Kontroli nie ma, promienie harcują...
NIK opublikował wyniki najnowszej kontroli. Izba przyjrzała się temu, jak funkcjonuje w Polsce monitoring pól elektromagnetycznych, których źródłem są m.in. nadajniki telefonii komórkowej. NIK o działaniach organów administracji publicznej w zakresie (...)
NIK alarmuje w sprawie odpadów medycznych
System utylizacji odpadów medycznych jest w Polsce nieszczelny. NIK zwraca uwagę, że zwykle niedoceniane i bagatelizowane procedury postępowania oraz rzetelna dokumentacja akurat w tym wypadku są zbyt ważne, by je zaniedbywać. Prowadzi to do kłopotów z monitorowaniem niebezpiecznych odpadów. (...)
Raport NIK. Uczelnie przegrywają z piratami
Wykorzystywane przez uczelnie wyższe do weryfikacji prac dyplomowych komputerowe programy antyplagiatowe okazały się mało przydatne i nieskuteczne. Programy można łatwo oszukać, nie wykrywają nawet prymitywnych zapożyczeń z popularnych portali, a rezultaty ich pracy są nieporównywalne (...)
Ustawa śmieciowa. Raport NIK ujawnił smutna rzeczywistość
Wprowadzony dwa lata temu nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi nie doprowadził do rozwiązania problemu „dzikich wysypisk”, których przybywa zamiast ubywać. Rosną także koszty gospodarowania odpadami, bo gminy nie potrafią rzetelnie oszacować ilości wytwarzanych śmieci (...)
Reformy na Ukrainie z pomocą Polaków
Prezes Najwyższej Izby Kontroli wziął udział w konferencji, która inaugurowała proces reformy służby cywilnej w ukraińskiej administracji. NIK wspiera Ukraińców we wdrażaniu polityki antykorupcyjnej i podnoszeniu kompetencji urzędników. Przedstawiciele Izby uczestniczą m.in. w przygotowaniu (...)
Państwo bezradne wobec oszustów podatkowych. Oto raport NIK
W ocenie NIK organy kontroli skarbowej oraz organy podatkowe nie przeciwdziałały wystarczająco skutecznie oszustwom podatkowym. W badanym okresie nastąpił gwałtowny wzrost uszczupleń VAT, przy jednocześnie niskim poziomie kwot odzyskiwanych z tego tytułu przez Skarb Państwa. NIK odnotowuje (...)
Kontrola NIK w ZUS. Ustalenia prawomocne
Kolegium Najwyższej Izby Kontroli rozpatrzyło zastrzeżenia, jakie skierował ZUS do wystąpienia pokontrolnego w sprawie wybranych, kluczowych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego w latach 2010 – 2013, które dotyczyły Kompleksowego Systemu Informatycznego. Kolegium oddaliło (...)
NIK o zapobieganiu patologiom w szkołach
Dzieci i młodzież wciąż narażone są na zjawiska patologiczne w szkołach. Nasilają się tradycyjne formy przemocy słownej i fizycznej, a dodatkowo rozwijają się nowe, w cyberprzestrzeni. Szkoły od lat nie radzą sobie z problemem: nie diagnozują sytuacji, a nauczyciele nie zawsze potrafią (...)
NIK o ochronie drzew przy inwestycjach w miastach
W Polsce drzewa wciąż przegrywają z nowymi osiedlami, galeriami handlowymi i parkingami, bo wielu samorządowców na pierwszym miejscu stawia interes inwestorów, lekką ręką zgadzając się na wycinkę drzew. Sadzone w ramach kompensacji nowe drzewa często są niskiej jakości, a niezabezpieczone (...)
NIK w systemie zarządzania państwem
Rolę NIK w funkcjonowaniu państwa należy rozpatrywać przez pryzmat funkcji zarządzania: planowania, organizowania, motywowania i kontrolowania - mówił Prezes NIK, Krzysztof Kwiatkowski, w wykładzie inaugurującym nowy rok akademicki na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu (...)
NIK ocenił działalność spółek komunalnych
Zamiast realizować zadania publiczne takie jak dystrybucja wody, odprowadzanie ścieków, gospodarka mieszkaniowa czy zapewnienie komunikacji miejskiej, powoływane przez gminy spółki komunalne zbyt mocno koncentrują się na działalności komercyjnej. Takie wnioski płyną z raportu Najwyższej (...)
NIK sprawdza sprawozdania finansowe CERNu
Najwyższa Izba Kontroli pełni funkcję audytora zewnętrznego w Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN). Podsumowuje właśnie rok swych działań. NIK będzie sprawdzać finanse organizacji jeszcze przez dwa lata, choć możliwe, że okres ten zostanie przedłużony. Zadanie NIK polega (...)
NIK o realizacji zamówień publicznych
Skontrolowane jednostki publiczne prawidłowo udzielały zamówień publicznych na usługi zewnętrzne. Jednak tylko nieliczne urzędy korzystały z ustawowych możliwości uzyskania najkorzystniejszej oferty przy zawieraniu umów. Większość nadal stosowała najniższą cenę jako jedyne kryterium (...)
NIK pozytywnie o naszych wojskach specjalnych
NIK pozytywnie ocenia zdolność polskich wojsk specjalnych do prowadzenia działań operacyjnych. Izba zakończyła trwającą od maja do grudnia 2013 roku kontrolę wojsk specjalnych. NIK uważa, że wieloletnie działania, których celem było zbudowanie w Polsce profesjonalnych wojsk specjalnych, (...)
Oto prawdziwe problemy wychowanków domów dziecka
Dla dużej części wychowanków z rodzin zastępczych i domów dziecka próby wejścia w dorosłość po 18. roku życia nie kończą się najlepiej - alarmuje Najwyższa Izba Kontroli. Powiększają kolejki bezrobotnych w urzędach pracy i pobierają zapomogi z opieki społecznej. Wielu rezygnuje (...)
