7.12.2004
Zespół
e-prawnik.pl
Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest zasada równego traktowania w zatrudnieniu. W związku z dostosowywaniem prawa polskiego do wymogów prawa Unii Europejskiej, zasada równego traktowania ze względu na płeć została rozszerzona na inne jeszcze kryteria.
Co oznacza zasada równego traktowania w zatrudnieniu?
Zasada równego traktowania w zatrudnieniu nakłada na pracodawcę obowiązek równego traktowania, a więc niedyskryminowania w jakikolwiek sposób wszystkich pracowników w zakresie:
- nawiązania i rozwiązania stosunku pracy,
- warunków zatrudnienia,
- awansowania,
- dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Zakaz dyskryminacji ze względu na płeć od 1 stycznia 2004 r. został rozszerzony o przypadki dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na: wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nie określony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Od tej pory każde zachowanie pracodawcy przejawiające jakąkolwiek formę dyskryminacji z któregokolwiek z wyżej wymienionych podwodów jest zachowaniem sprzecznym z prawem i naruszającym jedną z podstawowych zasad prawa pracy - zasadę równego traktowania w zatrudnieniu.
W jakiej formie mogą przejawiać się zachowania dyskryminacyjne pracodawcy?
Dyskryminacja może przejawiać się w jakikolwiek sposób. Może przybrać formę dyskryminacji bezpośredniej lub pośredniej.
Dyskryminacja bezpośrednia zachodzi wówczas, gdy pracownik z jednej lub z kilku przyczyn (np. ze względu na wiek, rasę czy wyznanie) był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy.
Z dyskryminacją pośrednią mamy do czynienia wówczas, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują dysproporcje w zakresie warunków zatrudnienia na niekorzyść wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn, o których była mowa wyżej (rasa, religia, orientacja seksualna), jeżeli dysproporcje te nie mogą być uzasadnione innymi obiektywnymi powodami.
Co jeszcze może być przejawem dyskryminowania?
Dyskryminacja może przejawiać się również poprzez:
- działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszania zasady równego traktowania w zatrudnianiu,
- molestowanie, a więc zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub upokorzenie pracownika.
Od 1 stycznia 2004 r. przejawem dyskryminacji ze względu na płeć jest molestowanie seksualne, a więc nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności lub poniżenie albo upokorzenie pracownika. Wydaje się, iż zwrot „nieakceptowane zachowanie” należy odnosić do osoby pracownika, a więc do sytuacji, gdy dane zachowanie pracodawcy nie jest akceptowane przez pracownika, w jego ocenie narusza ogólnie przyjęty, dopuszczalny sposób zachowania. Oczywiście nie jest również możliwe czysto subiektywne ocenianie zachowania pracodawcy. „Nieakceptowalność zachowania” musi mieć uzasadnienie w racjach obiektywnych, a więc zachowanie musi być również sprzeczne z przyjętymi i obowiązującymi w danej społeczności normami, wzorami zachowań.
Jakie konkretne zachowania traktowane są jako naruszenie zasady równości w zatrudnianiu?
Z naruszeniem zasady równego traktowania w zatrudnieniu mamy do czynienia w przypadku różnicowania przez pracodawcę sytuacji pracownika lub pracowników z jednej lub kilku przyczyn określonych powyżej (wiek, płeć, wyznanie itd.), którego skutkiem jest w szczególności:
- odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy,
- niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą,
- pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe.
Podkreślić należy, że działania takie nie będą traktowane jako naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, jeżeli pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.
Jakie działania nie naruszają zasady równego traktowania w zatrudnianiu?
Oczywiście, nie każde zachowanie pracodawcy różnicujące sytuacje pracowników z jednej lub z kilku przyczyn, o których była mowa powyżej będzie traktowane negatywnie, jako naruszające zasadę równego traktowania.
Potrzebujesz porady prawnej?
Zasada równych praw z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków należy do podstawowych zasad prawa pracy. Kodeks pracy zakazuje również wszelkiej dyskryminacji w zatrudnieniu. Przesłanki dyskryminacji w pracy Polski Kodeks pracy zawiera (...)
Zakaz dyskryminacji przy zwalnianiu z pracy
Pani M. H. Marshall pracowała na umowę o pracę jako starszy dietetyk w Southampton oraz South-West Hampshire Health Authority (instytucji służby zdrowia). Instytucja ta prowadziła politykę kadrową polegającą na tym, że zwalniano z pracy osoby, które uzyskały prawo do świadczeń z systemu (...)
Urlop macierzyński a kariera zawodowa
Pytanie prejudycjalne do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w tej sprawie dotyczyło m.in. wykładni dyrektywy Rady 76/207/EWG z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia (...)
Nabycie prawa do emerytury nie uzasadnia wypowiedzenia
Ze względu na rozbieżność w orzeczeniach Sądu Najwyższego Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do SN wniosek o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne: "Czy osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury może stanowić wyłączną przesłankę (...)
Krajowy Program Działań na Rzecz Równego Traktowania na lata 2022-2030
Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie ustanowienia Krajowego Programu Działań na Rzecz Równego Traktowania na lata 2022-2030, przedłożoną przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania. Głównym celem polityki równego traktowania jest wyeliminowanie (...)
Równouprawnienie w zachętach do rezygnacji z pracy
W wyroku Trybunału (pierwsza izba) z dnia 21 lipca 2005 r., wydanym w trybie prejudycjalnym, orzekł on, co następuje: Dyrektywę Rady nr 76/207/EWG z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia (...)
Czy każdy przypadek nierównego traktowania w zatrudnieniu jest równoznaczny z dyskryminacją?
Zasada równego traktowania w pracy została określona w przepisach prawa pracy i oznacza równe traktowanie w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, nie dyskryminując (...)
Równość traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia
Problematyka równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia, szkolenia zawodowego, awansu zawodowego i warunków pracy jest uregulowana w Dyrektywie nr 207 z dnia 9 lutego 1976 r. (OJ Nr L 39/1976 r.). Co to jest zasada równego traktowania?Dyrektywa ustala (...)
Kto decyduje o prawach wyborczych do Parlamentu Europejskiego?
Sąd niderlandzki zwrócił się do Trybunału z pytaniem, czy państwo członkowskie może nie przyznać prawa głosowania w wyborach europejskich niektórym swoim obywatelom zamieszkującym na terytoriach zamorskich stowarzyszonych ze Wspólnotą Europejską (KTZ), w tym przypadku na Arubie. Chciał (...)
Prawo do emerytury po zmianie płci
Sprawa dotyczyła sporu zawisłego pomiędzy S. M. Richards, osobą, która poddała się operacji zmiany płci, a Secretary of State for Work and Pensions w przedmiocie odmowy przyznania S. M. Richards świadczenia emerytalnego począwszy od jej 60-tych urodzin. (...)
Parlament Europejski proponuje dłuższe urlopy macierzyńskie
W Europie długość urlopu dla mam po urodzeniu dziecka waha się od 14 do 52 tygodni. Posłowie proponują przyjęcie jednolitych przepisów regulujących wymiar urlopów macierzyńskich. Zgodnie z propozycją Parlamentu, która będzie głosowana jutro (środa) urlop macierzyński będzie trwał 20 (...)
I znowu zmiany w prawie pracy. Co zmieniło się z dniem 1 stycznia 2004 r. w kodeksie pracy?
O tym, że regulacje dotyczące tzw. zwolnień grupowych miały się zmienić z dniem 1 stycznia 2004 r. jest głośno już od dość dawna, toteż wieść ta nie wywołuje w nas zaskoczenia. Jednak o tym, że kodeks pracy zostanie po raz kolejny zmieniony nikt chyba nawet nie pomyślał, tym bardziej, (...)
Odszkodowanie za naruszenie zasady równego traktowania ze względu na płeć
8 grudnia 2022 r. Sąd Najwyższy, orzekając w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, oddalił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie zasądzającego od pozwanej spółki kwotę 1.480 zł tytułem odszkodowania za naruszenie zasady (...)
Zakaz dyskryminacji w rekrutacji do pracy
Sabine von Colson i Elizabeth Kamann, wykwalifikowane pracownice socjalne, starały się o pracę w męskim więzieniu administrowanym przez kraj federalny Północna Nadrenia-Westfalia. Nie dostały jednak posady ze względu na swą płeć oraz ryzyko związane z zatrudnianiem kobiet w męskim więzieniu. (...)
Parlament poparł projekt dyrektywy, której celem jest zapobieganie i zapewnienie ochrony przed dyskryminacją - ze względu na religię, światopogląd, niepełnosprawność, wiek czy orientację seksualną. Dyrektywa odnosi się nie tylko do przejawów dyskryminacji w zakresie dostępu do zatrudnienia, (...)
Równe traktowanie kobiet i mężczyzn
W dniu 1 stycznia 2001 r wejdą w życie istotne zmiany Kodeksu pracy. Wprowadzona bowiem została zasada równego traktowania kobiet i mężczyzn w prawie pracy.Niedopuszczalne zatem jest nierówne traktowanie przy:nawiązaniu i rozwiązaniu stosunku pracywarunkach zatrudnieniaawansowaniudostępie do (...)
Jak orzeka się o niepełnosprawności?
Kiedy występuje niepelnosprawność? Zgodnie z przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia (...)
Obowiązkiem pracodawcy jest ustalenie kryteriów wynagradzania za pracę według jej rodzaju, kwalifikacji pracownika oraz jakości i ilości świadczonej przez niego pracy. Pracodawca powinien więc określić ogólne zasady wynagradzania, według tych kryteriów. Zapis na ten temat powinien znajdować (...)
Tymczasowe zatrudnianie pracowników
Możliwe jest na terenie RP zatrudnianie pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencją pracy tymczasowej. Tego właśnie dotyczy ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Nadto dotyczy ona także zasad kierowania tych pracowników i osób niebędących (...)
Czy można zwolnić nauczyciela przebywającego na urlopie dla poratowania zdrowia?
Sąd Najwyższy zajmował się zagadnieniem prawnym czy w przypadku istnienia podstaw do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym z przyczyn wskazanych w art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela znajduje zastosowanie art. 41 Kodeksu Pracy? Sąd uchwalił, iż w przypadku istnienia podstaw (...)
