Odprawa dla dyrektora przedsiębiorstwa państwowego - opinia prawna

Stan faktyczny.

Jaka odprawa przysługuje obecnie odwołanemu dyrektorowi przedsiębiorstwa państwowego? Nadmieniam, że nie zachodzą żadne "negatywne" przesłanki wykluczające prawo do odprawy.

Opinia prawna

Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych reguluje zasady tworzenia, funkcjonowania, łączenia, podziału i likwidacji przedsiębiorstw państwowych, jako samodzielnych, samorządnych i samofinansujących się przedsiębiorców posiadającegych osobowość prawną. Przepisy te regulują także zasady powoływania, sprawowania funkcji, kompetencje oraz odwoływania niektórych organów przedsiębiorstw państwowych, miedzy innymi ich dyrektorów. Zgodnie z art. 33 ustawy o p.p., dyrektora przedsiębiorstwa państwowego powołuje rada pracownicza albo organ założycielski przedsiębiorstwa. Natomiast odwołanie dyrektora przedsiębiorstwa państwowego może być dokonane tylko za zgodą organu założycielskiego. W przypadku odwołania dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, przysługuje mu odprawa w wysokości określonej w ustawie. W enumeratywnie wymienionych w ustawie o p.p. przypadkach odprawa taka nie przysługuje. Jednakże zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym zakładamy, że przesłanki nie uzyskania odprawy w analizowanym przypadku nie zachodzą.

Zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy o p.p. odwołanemu dyrektorowi przedsiębiorstwa państwowego przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia. Jednakże ustawę o p.p. należy odczytywać łącznie z ustawą o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (tzw. ustawa „kominowa”). Ustawa ta w art. 12 ogranicza przysługującą m.in. dyrektorowi przedsiębiorstwa państwowego odprawę do wysokości trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia. Zgodnie z powoływanym art. 12 tzw. ustawy kominowej, odprawa ta przysługuje tylko wówczas, gdy odwołanie nie nastąpiło z powodu naruszenia podstawowych obowiązków wynikających ze stosunku zatrudnienia. Jeżeli dyrektora przedsiębiorstwa państwowego łączył z tym przedsiębiorstwem stosunek pracy zgodnie z kodeksem pracy, naruszenie podstawowych obowiązków wynikających z tego stosunku należy rozpatrywać w świetle art. 52 § 1 kodeksu pracy. Jeżeli stosunek pracy oparty jest na podstawie umowy cywilnoprawnej, podstawowe obowiązki dyrektora, a w związku z tym także naruszenie tych podstawowych obowiązków wynikają z umowy stanowiącej podstawę zatrudnienia.

Ponieważ z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika, aby stosunek pracy wynikał z umowy cywilnoprawnej (nie znamy jej ewentualnych postanowień), przyjmujemy, że stosunek ten oparty jest na podstawie umowy o pracę zgodnie z kodeksem pracy. W takim przypadku, naruszenie podstawowych obowiązków wynikających z tej umowy należy odczytywać zgodnie z art. 52 § 1 kodeksu pracy – w tych przepisach zawarte są bowiem podstawy rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Jednakże podstawowe obowiązki pracownika wynikają konkretnej umowy o pracę, i dlatego muszą być analizowane indywidualnie. Ustawa o p.p. wyklucza możliwość przyznania odwołanemu dyrektorowi przedsiębiorstwa państwowego odprawę, gdy jego odwołanie nastąpiło na podstawie art. 52 § 1 kodeksu pracy (a więc m.in. z powodu ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych). W związku z tym, należy uznać, że wysokość odprawy wynikająca z art. 12 ustawy kominowej jest wiążąca dla każdego odwołania, które na podstawie ustawy o p.p. nie wyklucza przyznania odwołanemu dyrektorowi odprawy.

Przepis art. 12 ustawy kominowej jest przepisem wydanym później od art. 39 ust. 1 ustawy o p.p. i zgodnie z zasadą lex posterior derogat legi priori (przepis wydany później uchyla niezgodny z nim przepis wcześniejszy) to on określa maksymalną wysokość odprawy. Podstawą przyznania odwołanemu dyrektorowi przedsiębiorstwa państwowego odprawy nadal jest art. 39 ust. 1 ustawy o p.p., jednakże jej wysokość określa art. 12 ustawy kominowej. Art. 12 nie stanowi natomiast żadnej podstawy przyznania odprawy - określa tylko jej maksymalną wysokość.
Odprawa ta odwołanemu dyrektorowi przysługuje, jeżeli nie zostały spełnione przesłanki negatywne. Nie może ona jednak przekroczyć trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia (art. 12 ustawy kominowej).

Opinia została sporządzona w oparciu o:

• Ustawę z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. 1991 r., Nr 18, poz. 80 ze zmianami),
• Ustawę z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. 2000 r., Nr 26, poz. 306 ze zmianami),
• Ustawę z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.