Świadczenie przedemerytalne - co się zmienia z dniem 1 sierpnia 2004 r.?

Świadczenia przedemerytalne to chyba ostatnio najmodniejszy i zarazem najbardziej interesujący wszystkich temat. Interesujący szczególnie dla osób po pięćdziesiątce. Zagadnienia związane ze świadczeniami przedemerytalnymi mogą być rozważane po spełnieniu wstępnego warunku przez zainteresowanego, jakim jest posiadanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Przyjmuje się na potrzeby świadczenia przedemerytalnego, iż takiego warunku nie spełnia osoba, która np. zawiesiła swój zasiłek dla bezrobotnych.

Nowe rozwiązania w dziedzinie świadczenia przedemerytalnego obowiązujące od 1 czerwca 2004 r. , a które weszły w życie 1 sierpnia 2004 r.

Rozwiązania nowej ustawy o świadczeniach przedemerytalnych pozostają w ścisłej zależności z regulacjami zawartymi w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz programem na rzecz zatrudnienia osób powyżej 50 roku życia. Osobom, które utraciły pracę nie z własnej winy, a przede wszystkim z powodu likwidacji, upadłości lub niewypłacalności pracodawcy w rozumieniu ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, proponuje się w pierwszym okresie po utracie pracy cykl działań aktywizacyjnych. Programy aktywizacji są określone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i polegają na ułatwieniach organizacyjnych i finansowych adresowanych do pracodawców i bezpośrednio zainteresowanych osób, w celu pozyskania zatrudnienia w okresie 6 miesięcy od dnia rejestracji w urzędzie pracy (w tym subsydiowane zatrudnienie ze środków Funduszu Pracy na okres do 4 lat, połączone z dofinansowaniem utworzenia miejsca pracy).

Po upływie 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku, o ile nie uda się uzyskać przez ten okres zatrudnienia, osoby te mogą złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Warunkiem nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego jest spełnienie następujących warunków przez te osoby:

1. do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego były zatrudnione lub pozostawały w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyły co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiadają okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 34 lat dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn, lub
2. do dnia ogłoszenia upadłości prowadziły nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r.

   o systemie ubezpieczeń społecznych i za ten okres opłacały składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyły co najmniej 56 lat - kobieta i 61 lat - mężczyzna i posiadają okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

3. zarejestrowały się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat oraz do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyły co najmniej 55 lat - kobieta i 60 lat - mężczyzna i osiągnęły okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn - tzn. w stosunku do tej grupy osób zastosowano łagodniejsze kryteria uzyskiwania prawa do świadczeń przedemerytalnych w stosunku do warunków określonych dla pozostałych grup osób, lub
4. do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym były zatrudnione przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadają okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn.

Decyzje w zakresie przyznania lub odmowy przyznania świadczenia przedemerytalnego podejmuje właściwy organ rentowy. Decyzje te podlegają zaskarżaniu w drodze postępowania cywilnego.

Wysokość nowo nabywanego świadczenia przedemerytalnego określono kwotowo w wysokości 670 zł. Świadczenie przedemerytalne będzie waloryzowane na zasadach przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS).

Zgodnie z nową ustawą osoby uprawnione do świadczeń przedemerytalnych mają prawo, nie tracąc uprawnień do świadczenia, do uzyskiwania przychodów (w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS), jeżeli wysokość tego przychodu nie przekracza miesięcznie kwoty wynoszącej 75% najniższej emerytury, rozliczanych miesięcznie lub rocznie.

Wprowadzono silniejszą ochronę pracownika przed zwolnieniem, przez wprowadzenie w Kodeksie pracy czteroletniego okresu ochronnego, co ma przyczynić się do pozostawania w zatrudnieniu osób w wieku utrudniającym znalezienie miejsca pracy.

Z tym rozwiązaniem są skorelowane warunki nabywania prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Należy podkreślić, że osoby, które nabyły prawo do świadczeń przedemerytalnych oraz zasiłków przedemerytalnych, zachowają je w dotychczasowej wysokości.

Podstawowe różnice między obowiązującą regulacją w dziedzinie świadczeń przedemerytalnych, a nową ustawą

• W ustawie o świadczeniach przedemerytalnych prawo do świadczenia przedemerytalnego powstanie w razie rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego wyłącznie z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy; poprzednio powstawało w razie rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy;
• W ustawie o świadczeniach przedemerytalnych wymagane jest, dla celów uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego, ukończenie przez osoby zwolnione co najmniej 55 lat przez kobiety i 60 lat przez mężczyzn; obecnie wymagane jest co najmniej 50 lat przez kobiety i 55 lat przez mężczyzn;
• Zgodnie z nową ustawą przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego nastąpi dopiero po upływie 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych i braku odmowy przyjęcia propozycji zatrudnienia; obecnie prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje od następnego dnia po zarejestrowaniu się w urzędzie pracy;
• Zniesiono możliwości przejścia na świadczenie przedemerytalne przez osoby, które osiągnęły wiek 58 lat - kobieta i 63 lata - mężczyzna (posiadające okres uprawniający do emerytury odpowiednio 20 i 25 lat) - bez względu na przyczynę i tryb rozwiązania umowy o pracę;
• Ustawa ta zakłada zniesienie możliwości przejścia na świadczenie przedemerytalne przez osoby, które do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy, posiadają okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn, a rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w związku z niewypłacalnością pracodawcy w rozumieniu ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy;
• Obniżenie, zgodnie z nową ustawą, wysokości świadczenia przedemerytalnego do wysokości 670 zł; według obecnie obowiązujących przepisów świadczenie przedemerytalne przysługuje w wysokości 80 % kwoty emerytury, jaka przysługiwałaby danej osobie w przypadku osiągnięcia wieku emerytalnego - nie więcej jednak niż 2-krotna wysokość zasiłku dla bezrobotnych.

Nowowprowadzone regulacje umożliwią wzrost aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych o długim stażu pracy. Rozwiązania zawarte w ustawie mają pozwolić w dłuższym okresie czasu na zmniejszenie wydatków na świadczenia pieniężne, zarówno w zakresie świadczeń przedemerytalnych, jak i pomocy społecznej oraz umożliwić zwiększenie liczby osób aktywnych zawodowo. Należy jednak zauważyć, że ta grupa społeczna, której aktywizację się przewiduje może nie wytrzymać konkurencji z młodymi pracownikami, których przecież nie brakuje na rynku pracy. Ryzyko związane z tak drastycznym uszczelnieniem dostępu do świadczenia przedemerytalnego może spowodować pogorszenie sytuacji materialnej znacznej grupy osób, ze względu na przewidywaną trudność znalezienia pracy.

Pamiętaj, że:

• Po 1 sierpnia 2004 r. "dorabianie" jest możliwe, jednak zarobek z tego tytułu nie powinien być większy niż połowa przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego roku ogłaszanego przez prezesa GUS, ostatnio jest to kwota około 530 zł.; przekroczenie powyżśzej kwoty spowoduje, iż świadczenie przedemerytalne zostanie zmniejszone;
• Wniosek o świadczenie przedemerytalne do tej pory należało złożyć w urzędzie pracy, od 1 sierpnia w pierwszej kolejności trzeba będzie udać się do biura pośrednictwa pracy i dopiero po półrocznym okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych, urząd pracy wydaje decyzję o przyznaniu świadczenia.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. 2004 r., Nr 120, poz. 1252).