Jak rozwiązać umowę o pracę w zależności od jej rodzaju?

Prawo przewiduje różne sposoby rozwiązywania umów o pracę:

1. na mocy porozumienia stron,

2. przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),

3. przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),

4. z upływem czasu, na który była zawarta,

5. z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

Umowa na czas nieokreślony

Do umowy o pracę na czas nieokreślony można zastosować tylko trzy rodzaje rozwiązywania umów o pracę. Rozwiązuje się ona:

• albo na mocy porozumienia stron,

• albo za wypowiedzeniem,

• albo bez wypowiedzenia (ostatni przypadek wymaga zaistnienia szczegółowych przesłanek ustawowych).

Porozumienie stron jest to dwustronne rozwiązanie stosunku pracy, które wymaga od stron złożenia zgodnych oświadczeń woli. Oświadczenia te mogą kształtować rozwiązanie umowy o pracę w sposób odmienny od uregulowań kodeksu pracy, mogą przewidywać własny okres wypowiedzenia, bądź zadecydować o rozwiązaniu umowy ze skutkiem natychmiastowym.

Wypowiedzieć umowę o pracę może jednostronnie zarówno pracodawca, jak i pracownik. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony nie zależy od tego, kto ją wypowiada, a jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

1. 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,

2. 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,

3. 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie, strony mogą ustalić w umowie o pracę, że w przypadku okresu zatrudnienia krótszego niż 6 miesięcy okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc, a w przypadku okresu zatrudnienia wynoszącego co najmniej 6 miesięcy, okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące.

Do tego okresu zatrudnienia wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika.

Strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy. Ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę (to znaczy nie staje się to rozwiązaniem za porozumieniem stron).

Jeżeli pracodawca wypowiada pracownikowi umowę o pracę zawartą na czas nie określony z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, może wówczas, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do jednego miesiąca. Pracownikowi przysługuje w takim przypadku odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Okres za który przyznano odszkodowanie wlicza się do okresu zatrudnienia pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy.

O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie określony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy. Obecnie obowiązkowa jest konsultacja związkowa jednoinstancyjna, tylko z zakładową organizacją związkową.

Jeżeli okres wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę umowy o pracę wynosi co najmniej dwa tygodnie pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Wymiar zwolnienia wynosi: 2 dni robocze - w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia, 3 dni robocze - w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia do jednego miesiąca.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Rozwiązanie bez wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony również może nastąpić zarówno ze strony pracodawcy, jak i ze strony pracownika. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, gdy:

1. pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych,

2. niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa: 

   • dłużej niż 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,

   • dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,

3. pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,

4. w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż choroba, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.