20.4.2017
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Kto ma status podejrzanego w postępowaniu karnym?
Podejrzany to osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której postawiono już zarzut w związku z rozpoczęciem przesłuchania w charakterze podejrzanego.
Do czasu wydania prawomocnego wyroku jest on uznawany za niewinnego! Nie ma obowiązku dowodzić swojej niewinności! To oskarżyciel musi dowieść jego winy. Skuteczność składanych przez podejrzanego wniosków zależy między innymi od dotrzymania terminów.
Powyższe wynika z art. 71 § 1, art. 74 § 1 Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.).
Prawo do pomocy tłumacza
Słabo znasz język polski? Jesteś osobą niesłyszącą lub niemą? Możesz skorzystać z bezpłatnej pomocy tłumacza przy każdym postępowaniu karnym. Masz prawo poprosić o tłumacza.
Te uprawnienia wynikają z art. 204 § 1 k.p.k.
Prawo do obrońcy
Obrońcą może być adwokat lub radca prawny. Jego usługi są, co do zasady, płatne.
Wskazanie swojego prawnika (obrońcy) to prawo każdego podejrzanego. Można to zrobić na każdym etapie postępowania.
Jeżeli jednak podejrzanego nie stać na wynajęcie obrońcy, sąd może przydzielić go z urzędu. Aby otrzymać obrońcę z urzędu, trzeba złożyć o to wniosek do sądu – wzór wniosku powinien być w komisariacie lub na stronie internetowej sądu. Wniosek składa się wraz z wypełnionym specjalnym formularzem oświadczenia o stanie rodzinnym i źródłach utrzymania. Obrońca z urzędu jest niezależny od policji i prokuratury, musi działać w interesie podejrzanego.
Jeżeli oskarżyciel dowiedzie winy podejrzanego bądź gdy postępowanie zostanie warunkowo umorzone, podejrzany może zostać obciążony kosztami obrońcy z urzędu. Można wtedy złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych (w tym kosztów obrońcy z urzędu).
Podstawą prawną tych uprawnień są: art. 78 § 1 oraz art. 624 § 1 i art. 627 § 1 k.p.k.
Pozostałe prawa podejrzanego
Podejrzany ma prawo do:
- składania wyjaśnień (także na piśmie), to znaczy, że może wypowiadać się co do wszelkich kwestii związanych ze stawianymi mu zarzutami;
- odmowy składania wyjaśnień bez podania przyczyny;
- odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania bez podania przyczyny;
- informacji o treści stawianych zarzutów, ich uzupełnieniach i zmianach;
- dostępu do akt sprawy oraz tworzenia ich odpisów i kopii, także po zakończeniu postępowania przygotowawczego;
- pilnej pomocy medycznej – jeśli potrzebuje takiej pomocy należy zgłosić to policjantom.
Powyższe uprawnienia wynikają z art. 175 § 1, art. 176 § 1, art. 313 § 1, art. 314, art. 325a § 2, art. 325g § 2 i art. 156 § 5 k.p.k.
Ponadto podejrzany może złożyć następujące wnioski:
- przesłuchanie wskazanego przez siebie świadka,
- o uzyskanie dokumentu,
- o włączenie do postępowania opinii biegłego,
- zapoznanie się z materiałami śledztwa lub dochodzenia przed zakończeniem postępowania.
Wskazane uprawnienia wynikają z art. 315 § 1 i art. 325a § 2 k.p.k.
Podejrzany może też złożyć skargę na przewlekłość postępowania przygotowawczego, jeżeli jest takie prowadzone w jego sprawie i trwa zbyt długo (skargę taką kieruje się do prokuratora kierującego postępowaniem przygotowawczym, który przekazuje ją potem do rozpoznania sądowi rejonowemu).
Powyższe uprawnienie wynika z art. 2 ust. 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.
Możliwość dobrowolnego poddania się karze bez rozprawy sądowej
Podejrzany może uzgodnić z prokuratorem sposób ukarania. Prokurator wtedy wystąpi do sądu z wnioskiem o wydanie wyroku skazującego. Sąd może uwzględnić taki wniosek prokuratora pod warunkiem, że pokrzywdzony nie wyrazi sprzeciwu.
Wniosek o wydanie wyroku skazującego podejrzany może również złożyć sam – przed doręczeniem zawiadomienia o terminie rozprawy bądź na rozprawie - do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych.
Powyższe uprawnienia wynikają z art. 335 § 1 i § 2, art. 343 § 2, art. 338a i 387 § 1, art. 343 § 2, art. 343a § 2 i art. 387 § 2 k.p.k.

Na czym polega postępowanie w trybie przyspieszonym?
Policja jest zobowiązana dostarczyć podejrzanemu wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym.
W tym trybie podejrzany zostanie przymusowo doprowadzony do sądu lub weźmie udział w postępowaniu w drodze wideokonferencji. Podejrzany może wyłącznie ustnie składać wnioski oraz oświadczenia do protokołu.
Pisma procesowe, których nie można było przekazać do sądu, mogą być odczytane na rozprawie.
Udział obrońcy i tłumacza poprzez wideokonferencję uznaje się za równoważny z udziałem osobistym.
Wniosek o uzasadnienie wyroku można złożyć ustnie do protokołu bądź na piśmie w terminie 3 dni od daty doręczenia wyroku.
W postępowaniu przyspieszonym podejrzany może wnieść apelację w ciągu 7 dni od daty doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem.
Te uprawnienia wynikają z przepisów art. 517b § 2, art. 517e § 1 i 2, art. 517h § 1 i 3 k.p.k.
Postępowanie sądowe
Postępowanie w sądzie to podstawowa droga, w czasie której sąd ocenia sprawę. Gdy prokurator skierował sprawę do sądu, od tego momentu to sąd jest „gospodarzem” postępowania, a podejrzany staje się oskarżonym.
Usprawiedliwienie nieobecności
Jeśli podejrzanego (oskarżonego) wezwano do osobistego stawiennictwa, to usprawiedliwienie nieobecności z powodu choroby jest możliwe wyłącznie po przedstawieniu zaświadczenia wystawionego przez lekarza sądowego. Wykaz lekarzy sądowych można znaleźć na stronie internetowej właściwego sądu, a także np. na komisariatach policji i w siedzibie okręgowej rady adwokackiej.
Wezwanie do osobistego stawiennictwa
Do osobistego stawiennictwa podejrzany (oskarżony) może zostać wezwany w zasadzie na piśmie, ale w pilnych przypadkach może to nastąpić w drodze telefonicznej bądź w inny sposób.
Mediacja - możliwość pojednania się z pokrzywdzonym
Na każdym etapie postępowania podejrzany ma prawo do złożenia wniosku o skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego. Takie postępowanie ma na celu pogodzenie się z pokrzywdzonym i ewentualne uzgodnienie naprawienia szkody.
Postępowanie mediacyjne prowadzi się w sposób bezstronny i poufny (informacje ujawnione podczas mediacji nie mogą stanowić dowodu). Udział w postępowaniu mediacyjnym jest dobrowolny. Pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji są brane pod uwagę przez sąd przy wymiarze kary.
Wskazane uprawnienia wynikają z art. 23a k.p.k. oraz art. 53 § 3 k.k.
Co należy do obowiązków podejrzanego w postępowaniu karnym?
Musi on:
- poddać się oględzinom ciała i badaniom niepołączonym z naruszeniem jego ciała,
- pozwolić pobrać sobie odciski palców,
- pozwolić się sfotografować i okazać innym osobom,
- poddać się pobraniu przez policjanta wymazu ze śluzówki policzków, o ile jest to konieczne i nie zagraża zdrowiu,
- stawić się na każde wezwanie sądu,
- podać właściwy adres do kontaktów i informować o każdej jego zmianie oraz informować o każdej zmianie innych danych umożliwiających kontaktowanie się z nim, np. o zmianie numeru telefonu czy adresu skrzynki elektronicznej. Jeśli tego nie uczyni, to czynność bądź rozprawa zostaną przeprowadzone pod jego nieobecność. Niewskazanie poprawnego i aktualnego adresu może także uniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów.
Ponadto, gdy badania przeprowadza pracownik służby zdrowia, podejrzany musi zgodzić się na: badania psychologiczne i psychiatryczne oraz badania połączone z dokonaniem zabiegów na ciele, których przeprowadzenie jest niezbędne, a nie łączy się z zabiegiem chirurgicznym i nie zagraża zdrowiu. Podejrzany może poprosić, aby oględzin i badań jego ciała dokonała osoba tej samej płci.
Gdy podejrzany przebywa za granicą, musi wskazać osobę, która będzie w kraju odbierała korespondencję związaną ze sprawą (nie przesyła się jej za granicę).
Powyższe obowiązki wynikają z art. 74 § 2, art. 75 § 1 i 2, art. 132 § 1 i 2, art. 133 § 2, art. 138 oraz art. 139 k.p.k.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (k.p.k.);
- ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (k.k.);
- ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1259, z późn. zm.).

Potrzebujesz porady prawnej?
Spotkanie Ministrów Sprawiedliwości Państw Grupy Wyszehradzkiej (7-9 maja 2009 r., Wrocław)
W dniach 7-9 maja 2009 r. we Wrocławiu odbyło się X spotkanie Ministrów Sprawiedliwości Państw Grupy Wyszehradzkiej.I. Uczestnicy spotkania.ze strony czeskiej:1. Pan Jiři Pospíšil, Minister Sprawiedliwości,2. Pan Pavel Stanek, Zastępca (...)
Spotkanie Ministrów Sprawiedliwości Państw Grupy Wyszehradzkiej (7-9 maja 2009 r., Wrocław)
W dniach 7-9 maja 2009r. we Wrocławiu odbyło się X spotkanie Ministrów Sprawiedliwości Państw Grupy Wyszehradzkiej.I. Uczestnicy spotkania.ze strony czeskiej:1. Pan Jiři Pospíšil, Minister Sprawiedliwości,2. Pan Pavel Stanĕk, Zastępca (...)
Kto jest podejrzanym, a kto oskarżonym? Podejrzany to osoba, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego. Podejrzanym (...)
Jakie są prawa i obowiązki pokrzywdzonego w postępowaniu karnym?
Kto ma status pokrzywdzonego w postępowaniu karnym? Pokrzywdzony to osoba, której dobro zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone. Pokrzywdzona może być również np. spółka (podmiot zbiorowy). W jej imieniu występuje osoba uprawniona. Jeżeli pokrzywdzony nie ma ukończonych (...)
Rozdział 1 działu II Kodeksu postępowania karnego (dalej: k.p.k.) określa właściwość i skład sądu karnego. W których sprawach orzeka sąd rejonowy? Właściwość sądów jest wyznaczana przez przedmiot orzekania, a nie przez ilość wysiłku organizacyjnego czy intelektualnego, (...)
Czym jest spadek - czyli co możesz odziedziczyć?
Pod pojęciem spadku kryje się ogół praw i obowiązków zmarłego, które przechodzą na spadkobierców w drodze spadkobrania. Nie należą jednak do spadku praw i obowiązki ściśle związane z osobą zmarłego, jak również prawa, które z chwilą śmierci spadkodawcy (...)
Jak prowadzone jest postępowanie w związku z nieuczciwym wykorzystywaniem przewagi kontraktowej?
12 lipca 2017 r. wejdzie w życie ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Określa ona zasady i tryb przeciwdziałania, w celu ochrony interesu publicznego, praktykom nieuczciwie wykorzystującym przewagę kontraktową (...)
Jak przebiega postępowanie w sprawie nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej?
Ustawa z dnia 17 listopada 2021 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi weszła w życie 23 grudnia 2021 r. Do jakiej instytucji należy złożyć zawiadomienie w sprawie podejrzenia nieuczciwego wykorzystywania przewagi (...)
Jak powołać inspektora ochrony danych?
Kto może, a kto ma obowiązek wyznaczenia inspektora ochrony danych? Ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO), które musi być stosowane od 25 maja 2018 r., w art. 37 ust 1 przewiduje obowiązek wyznaczenia inspektora dla administratorów i podmiotów (...)
Rewolucja w postępowaniu karnym - część pierwsza
Przyspieszenie i uproszczenie postępowania karnego. To główny cel zmian, jakie proponuje w ramach tej procedury Rząd. Propozycje trudno nazwać nowelizacją, to prawdziwa rewolucja, która ma zmienić obowiązujące od lat zasady prowadzenia procesu karnego. Dowodzenie Jak wynika z projektu, (...)
Fryzjer ponad obostrzeniami...
WSA w Opolu wydał wyrok (sygn. akt II SA/Op 219/20), w którym uchylił karę grzywny 10 tys. zł nałożoną przez Sanepid na fryzjera. W uzasadnieniu wskazał, że GIS nie może nakładać kar administracyjnych na podstawie rozporządzenia. ##baner## Sentencja Wojewódzki (...)
Jakie dowody są dopuszczane w procesie karnym, a jakie nie?
Kto ma prawo inicjatywy dowodowej? Proces karny nie zna legalnej teorii dowodowej, a w Kodeksie postępowania karnego nie sformułowano zamkniętego katalogu dowodów, w związku z czym dowodem może być wszystko to, co przyczynić się może do wyjaśnienia prawdy. Zgodnie (...)
Poręczenie zamiast aresztu, czyli sposób na uniknięcie najgorszego
Co to są środki zapobiegawcze i które z nich są nieizolacyjnymi środkami? Od momentu zatrzymania osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa albo też od momentu pozyskania informacji o popełnieniu przestępstwa przez taką osobę, ze względu na konieczność zabezpieczenia prawidłowego (...)
Pierwsze wspólne przepisy dotyczące obowiązków i odpowiedzialności pośredników na jednolitym rynku otworzą nowe możliwości świadczenia usług cyfrowych ponad granicami przy równoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony użytkowników bez względu (...)
Nie można naruszyć wolności sędziego...
Sąd Najwyższy: Nie można naruszyć wolności sędziego, gdy nie zachodzi dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez niego przestępstwa Uchwałą z dnia 22 kwietnia 2021 r. (sygn. akt I DI 18/21) Sąd Najwyższy nie uwzględnił wniosku prokuratora i odmówił zezwolenia na zatrzymanie (...)
Przetwarzanie danych przy rekrutacji pracowników a RODO
Jak potencjalni pracodawcy powinni przetwarzać dane osobowe kandydatów do pracy zgodnie z RODO, czyli ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych? Jakie dane kandydatów mogą pozyskiwać i jak długo mogą je przetwarzać? Rekrutacja po nowemu 25 maja 2018 roku we wszystkich (...)
Uchwała NSA Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów 26 lutego 2018 r. podjął następującą uchwałę (sygn. I OPS 5/17): "Pozostawanie nieruchomości we władaniu przedsiębiorstwa PKP bez udokumentowanego prawa w sposób określony w art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia (...)
Jakimi zasadami winna się kierować administracja publiczna?
Zasady ogólne postępowania administracyjnego legislacyjnie wyodrębniono w pracach nad projektem k.p.a. i znalazły się one już w tekście pierwotnym kodeksu wraz z przepisami o zakresie jego mocy obowiązującej, a przy nowelizacji w 1980 r. zamieszczono je w osobnym rozdziale (art. 6-16). (...)
Jakie są prawa tymczasowo aresztowanego w postępowaniu karnym?
Czym jest tymczasowe aresztowanie? Areszt tymczasowy to środek zapobiegawczy, który polega na odizolowaniu oskarżonego (podejrzanego) od świata zewnętrznego na czas oznaczony w postanowieniu sądu (do 3 miesięcy). Po tym okresie sąd może jednak przedłużyć tymczasowe aresztowanie ze względu (...)
STIR (system teleinformatyczny izby rozliczeniowej) umożliwia wymianę informacji między systemem bankowym a Krajową Administracją Skarbową (KAS) i zapobiega wyłudzeniom skarbowym, których najczęściej dokonują zorganizowane grupy przestępcze. STIR już działa Przykładem jego sprawnego (...)