9.8.2012

Zespół
e-prawnik.pl

Zakaz konkurencji w umowach o pracę

Co to jest pracowniczy zakaz konkurencji?

Pracowniczy zakaz konkurencji jest to zakaz prowadzenia przez pracownika działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy. Dotyczy to nie tylko prowadzenia przez pracownika odrębnej działalności gospodarczej, lecz również wykonywania pracy w ramach umowy o pracę lub na innej podstawie na rzecz innego pracodawcy prowadzącego taką działalność. Nakaz lojalności pracownika wobec pracodawcy wynikający ze stosunku pracy nie jest jednoznaczny z zakazem konkurencji. Dopiero zawarcie umowy o zakazie konkurencji uniemożliwia pracownikowi prowadzenie działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy.

Jakie są warunki umowy o zakazie konkurencji?

Umowa o zakazie konkurencji może występować w dwóch rodzajach – jako umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania umowy o pracę. Drugi rodzaj to umowę o zakazie konkurencji, która obowiązywała będzie po ustaniu stosunku pracy.

Porady prawne

Umowa o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy

W przypadku zawarcia umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. W umowie nie jest konieczne określenie czasu trwania zakazu konkurencji – jest on zasadniczo wyznaczony przez czas trwania stosunku pracy.

Kodeks pracy przewiduje zawarcie odrębnej umowy o zakazie konkurencji. Oznacza to, że nie można przykładowo zawrzeć odpowiedniego punktu o zakazie konkurencji w regulaminie pracy. Każdy z pracowników musi mieć odrębną umowę o zakazie konkurencji.

Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody na zasadach określonych w Kodeksie pracy odnośnie odpowiedzialności materialnej pracownika. Oznacza to, że naruszenie zakazu konkurencji w czasie trwania stosunku pracy powinno być zawinione – pracownik, aby ponosić odpowiedzialność materialną powinien naruszyć zakaz konkurencji „ze swej winy”.

Jeżeli naruszenie zakazu konkurencji było zawinione, ale nieumyślne, to pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Natomiast, jeżeli naruszenie zakazu konkurencji było umyślne, to wówczas pracownik odpowiada za szkodę w pełnej wysokości.

Oprócz odpowiedzialności materialnej naruszenie umowy o zakazie konkurencji może skutkować również zwolnieniem w trybie natychmiastowym, jeżeli naruszenie zakazu będzie ciężkie.

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Ten rodzaj umowy o zakazie konkurencji można zawrzeć jedynie z pewną grupą pracowników, a nie z każdym z nich. Pracodawca i pracownik mogą zawrzeć tę umowę w przypadku, gdy pracownik ma dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy musi precyzować:

  • okres obowiązywania zakazu oraz
  • wysokość odszkodowania, które należy się pracownikowi od pracodawcy.

Zakaz konkurencji przestaje obowiązywać z upływem terminu na jaki umowa została zawarta. Jednakże zakaz konkurencji ustalony na okres po ustaniu stosunku pracy może przestać obowiązywać przed upływem terminu na jaki umowa została zawarta, w sytuacji gdy:

  • ustały przyczyny uzasadniające taki zakaz np. pracodawca zaprzestał działalności której dotyczy zakaz,
  • pracodawca nie wywiązuje się z obowiązku wypłaty pracownikowi odszkodowania.

Odszkodowanie przysługujące pracownikowi, nie może być niższe od 25% wynagrodzenia, które otrzymał pracownik przed ustaniem umowy o pracę, przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Odszkodowanie to może zostać wypłacone w drodze jednorazowej wypłaty lub w miesięcznych ratach.

W praktyce mogą pojawić się problemy, jeżeli w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie została określona wysokość wynagrodzenia należnego pracownikowi z tego tytułu.

Ponieważ obowiązek wypłacenia odszkodowania z tytułu zachowania zakazu konkurencji przez pracownika wynika wprost z Kodeksu pracy, to zgodnie z art. 58 Kodeksu cywilnego nieważne są czynności sprzeczne z ustawą. Prowadziłoby to do wniosku, że umowa o zakazie konkurencji, w której nie przewidziano dla pracownika odszkodowania jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej (umowy) wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Dlatego bardziej zasadny jest pogląd, że w przypadku, gdy nie przewidziano w umowie dla pracownika odszkodowania, umowa o zakazie konkurencji jest ważna, a klauzula o nieodpłatności zostaje automatycznie zastąpiona przez odszkodowanie gwarantowane w art. 101[2] § 3 k.p. (odszkodowanie w wysokości 25% wynagrodzenia). Pogląd ten wyrażony został w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2001 r. sygn. akt I PKN 742/2000).

Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody. Tutaj naprawienie szkody będzie następowało na podstawie odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego. Zasadniczo więc pracownik będzie zobowiązany do naprawienia szkody w pełnej wysokości.

Pamiętaj, że:

  • Umowa o zakazie konkurencji (zarówno w czasie trwania umowy o pracę jak i po ustaniu umowy o pracę) musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem jej nieważności,
  • Umowa o zakazie konkurencji podlega wszelkim rygorom prawa pracy. Zastrzeganie w niej postanowień mniej korzystnych niż przewidziane przepisami prawa pracy może powodować ich nieważność.

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (Dz.U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami).
Porady prawne

Potrzebujesz porady prawnej?

Co powinna zawierać umowa o zakazie konkurencji?

Co powinna zawierać umowa o zakazie konkurencji?

W sytuacji gdy pracownik posiada szczególnie ważne informacje, które w razie ujawnienia mogłyby narazić pracodawcę na szkodę, pracodawca może zawrzeć z pracownikiem umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. ##baner## Co powinna zawierać umowa o zakazie konkurencji? Przede (...)

Umowny zakaz konkurencji - opinia prawna

Umowny zakaz konkurencji - opinia prawna

Stan faktyczny Jesteśmy firmą handlową zatrudniającą przedstawicieli handlowych. Zawarliśmy z nimi umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy oraz po ustaniu zatrudnienia. Chcieliśmy wiedzieć czy nasze umowy są prawidłowe tzn. czy są niepodważalne. Poza tym interesuje nas (...)

Zmiany w finansowaniu służby zdrowia

Zmiany w finansowaniu służby zdrowia

Nowelizacja przepisów ma na celu podwyższenie nakładów na finansowanie ochrony zdrowia oraz reguluje kwestię przeznaczania tych środków na podwyższenie wynagrodzeń lekarzy specjalistów oraz lekarzy rezydentów. Co przewiduje ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach (...)

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Zanim pracodawca wprowadzi umowny zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy, powinien dokładnie przemyśleć swoją decyzję, wobec którego pracownika wskazany zakaz będzie miał zastosowanie. Częstokroć zdarza się, iż pracodawcy, wprowadzają zakaz konkurencji wobec wszystkich zatrudnianych (...)

Kiedy zaczyna obowiązywać zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy - opinia prawna

Kiedy zaczyna obowiązywać zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy - opinia prawna

Stan faktycznyProblem dotyczy klauzuli warunkowej w "Umowie o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy i po jego zakończeniu". W punkcie dotyczącym zakazu konkurencji pracodawca zobowiązał pracownika do „powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej w czasie trwania (...)

Zakaz konkurencji a samozatrudnienie - opinia prawna

Zakaz konkurencji a samozatrudnienie - opinia prawna

Stan faktyczny Od roku 2001 do marca 2006 byłam zatrudniona na stanowisku handlowca, na zasadach tzw. samozatrudnienia. Do obowiązków wynikających z umowy zlecenia należało m.in. pozyskiwanie i obsługa klientów. Wynagrodzenie otrzymywane było przeze mnie miesięcznie (...)

Umowa o zakazie konkurencji jako skuteczna ochrona \

Umowa o zakazie konkurencji jako skuteczna ochrona \"know how\" pracodawcy - opinia prawna

Stan faktyczny Prowadzę firmę na swoje nazwisko, która "żyje" z opracowywania i sprzedaży nowych produktów. Część z nich jest chroniona w Urzędzie Patentowym RP, ale części rozwiązań nie jestem w stanie ten sposób zabezpieczyć. Zabezpieczenia od strony konkurencji wymagają (...)

Projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych

Projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw, przedłożony przez minister rozwoju. Obrona polskich (...)

Jakie praktyki ograniczające konkurencję są zakazane?

Jakie praktyki ograniczające konkurencję są zakazane?

Dlaczego i jak jest chroniona konkurencja? Już art. 9 ustawy - Prawo przedsiębiorców zobowiązuje ogólnie przedsiębiorców do wykonywania działalności gospodarcze zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji, poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów (...)

Umowa o zakazie konkurencji ochroną dla pracodawcy - opinia prawna

Umowa o zakazie konkurencji ochroną dla pracodawcy - opinia prawna

  Stan faktyczny   Mamy kilku pracowników grafików. Nie chcemy, aby wykonywali prac zleconych "na własną rękę" poza naszą firma. Czy domaganie się oświadczenia od pracownika, że nie będzie podejmował obcych zleceń jest dopuszczalne prawem? Czy należy się pracownikowi (...)

Klauzula zakazu konkurencji w umowie zlecenia

Klauzula zakazu konkurencji w umowie zlecenia

Jaką klauzulę antykonkurencyjną można zawrzeć w umowie zlecenia? Analiza umów cywilnoprawnych, w tym w szczególności umowy zlecenia, pokazuje, że strony bardzo często zamieszczają wśród postanowień umownych klauzulę dotyczącą zakazu konkurencji. Obowiązek powstrzymania (...)

Tarcza 4.0 w Sejmie

Tarcza 4.0 w Sejmie

Obrona polskich firm, miejsc pracy, kredytobiorców i samorządów Czasowa, zwiększona ochrona polskich firm – w momencie, w którym spadły ich wyceny – przed wrogim przejęciem przez inwestorów spoza UE; osłona finansowa dla samorządów; ułatwienia (...)

Dostępne tarcze antykryzysowe

Dostępne tarcze antykryzysowe

Z jakich rozwiązań mogą korzystać przedsiębiorcy? W okresie epidemii wywołanej COVID-19 wprowadzono instrumenty mające na celu wsparcie utrzymania działalności i miejsc pracy w przedsiębiorstwach. Sprawdź, które instrumenty wprowadzane w kolejnych tarczach antykryzysowych pozostają (...)

Obowiązywanie zakazu konkurencji - opinia prawna

Obowiązywanie zakazu konkurencji - opinia prawna

Stan faktyczny Podczas podpisywania umowy o pracę podpisałem również klauzulę o zakazie konkurencji na okres 1 roku po ustaniu obowiązku pracy. Jednakże pracodawca zawarł w niej zabezpieczenie: ,, o ile Pracodawca nie oświadczy na piśmie inaczej. Po ustaniu stosunku pracy oświadczył na (...)

Jakie działania są niezgodne z regułami konkurencji?

Jakie działania są niezgodne z regułami konkurencji?

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zakazuje praktyk ograniczających konkurencję. Reguły konkurencji są wiążące dla przedsiębiorców oraz dla osób zarządzających. Obejmują one zakaz zawierania antykonkurencyjnych porozumień (praktyki wielostronne) oraz zakaz (...)

Zakaz konkurencji wygasa z chwilą przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę

Zakaz konkurencji wygasa z chwilą przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę

Nowe światło na interpretację przepisów o zakazie konkurencji rzuciło orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2014 r. (sygnatura akt I PK 123/14) w sprawie o zapłatę odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji obowiązującego po ustaniu stosunku pracy. Uzasadnienie wyroku na dzień (...)

Gdy ktoś ogranicza twoją działalność na rynku...sprawdź, czy nie masz do czynienia z praktykami ograniczającymi konkurencję!

Gdy ktoś ogranicza twoją działalność na rynku...sprawdź, czy nie masz do czynienia z praktykami ograniczającymi konkurencję!

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów dzieli praktyki ograniczające konkurencję na: zawieranie porozumień ograniczających wolną konkurencję, nadużywanie pozycji dominującej. Rynek właściwy Praktyką ograniczającą konkurencję jest zawieranie porozumień ograniczających konkurencję (...)

Życie publiczne ma być jawne

Życie publiczne ma być jawne

Wzmocnić przejrzystość państwa Minister Mariusz Kamiński i minister Maciej Wąsik zaprezentowali w projekt ustawy o jawności życia publicznego. Głównym celem proponowanej ustawy jest wzmocnienie transparentności polskiego państwa. Zmiany zakładają uporządkowanie obecnie istniejących (...)

Zakaz konkurencji między przedsiębiorcami - opinia prawna

Zakaz konkurencji między przedsiębiorcami - opinia prawna

Stan faktyczny Jedną z często występujących w obrocie między przedsiębiorcami umów jest umowa o podwykonawstwo. Taka umowa może być, zależnie od konkretnych okoliczności, na przykład umową o roboty budowlane, umową o dzieło, czy umową nienazwaną. Dość często umowy takie, choć zawierane (...)

Podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy

Podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy

Prawo pracy obejmuje przepisy określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, będących stronami stosunku pracy. Prezentujermy najistotniejsze informacje dotyczące obowiązków związanych z wykonyawniem pracy w ramach stosunku pracy.  Podstawowe obowiązki pracownika Zasadniczym (...)

Zapytaj prawnika:

Dodaj załącznikDodaj załącznik

Oświadczenia i zgody RODO:


PORADY PRAWNIKA

Rezygnacja członka zarządu a szkoda spółki

Rezygnacja członka zarządu a szkoda spółki

Przez kilka lat pełniłem funkcje członka zarządu spółki z o.o. W związku z narastającym konfliktem z pozostałymi członkami zarządu złożyłem rezygnację i wypowiedziałem umowę o pracę. Spółka twierdzi, że moje odejście z firmy spowodowało utratę dealerstwa kilku produktów, które (...)

Jak uwolnić się od zakazu konkurencji?

Jak uwolnić się od zakazu konkurencji?

Jestem zatrudniony w pewnej firmie transportowej. Mam podpisaną umowę o pracę na czas nieokreślony. Musiałem również podpisać umowę o zakazie konkurencji na okres 6 miesięcy po ustaniu pracy. Czy da się jakoś ten zakaz obejść? Opinia prawna dla Państwa sporządzona powstała w oparciu (...)

Odejście pracownika do konkurencji

Odejście pracownika do konkurencji

Mój tata prowadzi firmę usługowo - handlową zajmującą się sprzedażą części zamiennych do samochodów ciężarowych. Firma ma swoja bazę w Siedlcach i zatrudnia 20 osób. Na początku działalności byliśmy jedyna taka firma w Siedlcach. Przez ostatnie 10 lat powstały już 3 firmy konkurencyjne. (...)

Umowa lojalnościowa

Umowa lojalnościowa

Dostałem awans. Pracodawca zawarł w umowie zapis, zgodnie z którym mamy zobowiązać się do zawarcia oddzielnej Umowy Lojalnościowej. Co to oznacza w praktyce? Sformułowanie określające umowę, do zawarcia której strony się zobowiązały, jako „umowę lojalnościową\" należy (...)

Zakaz konkurencji - nie określenie odszkodowania

Zakaz konkurencji - nie określenie odszkodowania

W mojej umowie o prace znajduje sie zakaz konkurencji po odejściu z firmy. Nie określono w nim kwoty odszkodowania za zakaz konkurencji. Umowa o zakazie nie jest osobna umowa, ale częścią umowy o pracę. Rozstałem się z firmą za porozumieniem stron. Odchodząc z firmy podpisałem oświadczenie, (...)

Ustalenie zakresu działalności konkurencyjnej pracownika

Ustalenie zakresu działalności konkurencyjnej pracownika

Pracodawca proponując mi umowę o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy umieścił w niej, oprócz powielenia art. 101(1) KP, zapis: \"Pracownik zobowiązuję się, iż w okresie zatrudnienia u Pracodawcy nie podejmie, bez uzyskania uprzedniej pisemnej zgody Pracodawcy, żadnego dodatkowego (...)

Obowiązek zachowania tajemnicy bez lojalki

Obowiązek zachowania tajemnicy bez lojalki

Czy pracodawca rozwiązując umowę o pracę może wymagać zachowania tajemnicy o informacjach służbowych przez 3 lata? Nie zakazuje on pracy u konkurencji i tym samym nie wypłaca odszkodowania za taki zakaz, ale wymaga zachowania tajemnicy. Należy odróżnić zakaz konkurencji od nakazu zachowania (...)

Tajemnica służbowa po ustaniu stosunku pracy

Tajemnica służbowa po ustaniu stosunku pracy

Mam w umowie o pracę zapisane, że nie będę zdradzał tajemnic firmy przez 2 lata po upływie zatrudnienia. Nie mam umowy o zakazie konkurencji. Czy jeśli podejmę działalność konkurencyjną po rozwiązaniu umowy z obecnym pracodawcą to mi coś grozi? Przecież nie ujawniam nikomu tajemnic, tylko (...)

Czy umowa o zakazie konkurencji wygasa z dniem przejęcia firmy przez nowego pracodawcę,

Czy umowa o zakazie konkurencji wygasa z dniem przejęcia firmy przez nowego pracodawcę,

Podpisałam z moim aktualnym zakładem pracy umowę o zakazie konkurencji (obowiązuje 6 miesięcy po ustaniu stosunku pracy). Właśnie dowiedzieliśmy się, że część pracowników naszego zakładu zostanie przejęta (art. 23 [1] KP) przez nowego pracodawcę, więc nie będzie nowej umowy o pracę. (...)

Zakaz konkurencji wraz z klauzulą dotyczącą kary umownej

Zakaz konkurencji wraz z klauzulą dotyczącą kary umownej

Podpisałam umowę o współpracę z ogólnopolskim przedsiębiorstwem. Czy pracodawca miał prawo zamieścić w niej zakaz konkurencji wraz z klauzulą, dotyczącą kary umownej na wypadek naruszenia tego zakazu? W przypadku, gdyby zakaz konkurencji wynikał ze stosunku pracy (np. umowy o pracę) (...)

Zatrudnienie na umowę o pracę i zlecenie

Zatrudnienie na umowę o pracę i zlecenie

Jestem zatrudniona na podstawie umowy o prace na czas nieokreślony. Czy mogę być dodatkowo zatrudniana na umowę zlecenie przez inna niekonkurencyjną firmę? Na jaki najdłuższy okres czasu może być podpisana umowa zlecenie i jak długo można takie umowy podpisywać bez przerwy? Tak- może Pan/i. (...)

Odmowa podpisania umowy o zakazie konkurencji

Odmowa podpisania umowy o zakazie konkurencji

Pracownik otrzymał od pracodawcy do podpisania umowę dotyczącą zakazu konkurencji. Czy brak zgody pracownika na podpisanie zakazu konkurencji może być powodem rozwiązania umowy o pracę? Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 września 2003 r., sygn. akt I PK 411/2002 (...)

Charakter umowy o zakazie konkurencji

Charakter umowy o zakazie konkurencji

Jaki jest charakter prawny umowy o zakazie konkurencji zawieranej z pracownikiem? Powołując się na orzecznictwo należy stwierdzić, że umowa o zakazie konkurencji jest zdaniem Sądu Najwyższego instytucją prawa pracy, do której w sprawach nieuregulowanych kodeksem pracy stosuje się odpowiednio (...)

Obliczanie odszkodowania za zakaz konkurencji

Obliczanie odszkodowania za zakaz konkurencji

W Firmie zawarliśmy umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia dla wybranych grup zawodowych, jednakże dużym problem stanowi zasada naliczania kwoty 25 % wynagrodzenia pracownika. Czy jeżeli w/w umowa została zawarta na okres 6 miesięcy - wynagrodzenie nalicza się za okres wstecz analogicznie (...)

Działalność konkurencyjna byłego dyrektora

Działalność konkurencyjna byłego dyrektora

Były dyrektor odszedł z firmy, próbuje przekonać kilku naszych dostawców aby rozpoczęli współpracę z jego nową firmą. Nie był podpisany kontrakt o działalności konkurencyjnej po zakończeniu zatrudnienia. Jakie są możliwości przeciwdziałania w przejęciu naszych dostawców i odbiorców (...)

Zakaz konkurencji wspólnika w spółce z o.o.

Zakaz konkurencji wspólnika w spółce z o.o.

W grudniu 2000 roku Spółka XYZ sp. z o.o. została założona przez 3 wspólników - Pana A, Pana B i Panią C. Każdy objął po 1000 udziałów. Udziały są równe, dają takie sama prawa. Nie ma żadnych uprzywilejowań. Uchwały są podejmowane zwykłą większością głosów. Zarząd był 3 (...)