Odpowiedź prawnika: Faktyczne poniesienie wydatku a koszty
Podatek od nieruchomości (użytkowanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą), o ile można stwierdzić jego związek z osiągniętym przychodem, może być zaliczany do kosztów uzyskania przychodów.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654, ze zm.), „kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.” Zgodnie zaś z art. 15 ust. 4, koszty uzyskania przychodów są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, tj. są potrącalne także koszty uzyskania poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy, lecz dotyczące przychodów roku podatkowego oraz określone co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania, które zostały zarachowane, chociaż ich jeszcze nie poniesiono, jeżeli odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego, chyba że ich zarachowanie nie było możliwe; w tym przypadku są one potrącalne w roku, w którym zostały poniesione. Zarachowaniem, o którym mowa w art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest dokonanie przez podatnika stosownego zapisu odzwierciedlającego koszt podatkowy w księgach rachunkowych (zgodnie z przepisami o rachunkowości). Przepis art. 15 ust. 4 nie stanowi samodzielnej podstawy do uznania określonego kosztu za koszt uzyskania przychodu; reguluje jedynie zasady potrącania kosztów uzyskania przychodów. Przewiduje możliwość uznania za koszt uzyskania przychodu wydatków jeszcze nie poniesionych, lecz już zarachowanych.
Liczne kontrowersje i spory z urzędem skarbowym budzi określenie „poniesione”. Warto dla ustalenia znaczenia wskazanego słowa przytoczyć treść orzeczenia NSA z dnia 14 kwietnia 2004 r. o sygnaturze FSK 113/04: „(…) Wykładnia językowa użytego sformułowania "koszty poniesione" wskazuje na czas dokonany, co oznacza, iż chodzi tu o taki stan, w którym nastąpiło obciążenie kosztem nie tylko w sensie ewidencyjnym, ale w znaczeniu realnym, a więc w faktycznym poniesieniu wydatku. Koszt jest, więc związany z wydatkiem. Potrącalność kosztów w czasie znajduje swoje uregulowanie w art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (odpowiednio art. 15 ust.
4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Przepis ten ustanawia ogólną regułę, w myśl której koszty uzyskania przychodów są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione. Od tej ogólnej zasady ustawodawca przewiduje wyjątki, a mianowicie u podatników prowadzących księgi rachunkowe i podatkowe księgi przychodów i rozchodów, koszty uzyskania przychodów objęte tymi księgami są potrącane tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą. Oznacza to, iż są potrącalne także koszty uzyskania przychodów poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy, lecz odnoszące się do przychodów danego roku podatkowego oraz koszty uzyskania przychodów jeszcze nie poniesione faktycznie, lecz zgodnie z obowiązującymi przepisami już zaksięgowane, pod tymże wszakże warunkiem, że odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego. Wskazać jednak trzeba, iż omawiany przepis art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stanowi samodzielnej podstawy do uznania określonego kosztu za koszt uzyskania przychodu, a reguluje jedynie zasady potrącania kosztów uzyskania przychodu. (…)Wobec tych podatników (prowadzących księgi rachunkowe) wprowadzono zasadę: koszty uzyskania przychodów można potrącić tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, niezależnie od roku, w którym poniesiono wydatek, będący takim kosztem [w tym, w poprzednim (-ich) czy następnym (-ych) roku podatkowym]. Wątpliwość, czy określenia "dotyczą" (roku) odnosi się do kosztów czy przychodów, rozwiewa wyjaśnienie powyższej zasady zamieszczone po skrócie "tj." Obejmuje ono dwie sytuacje:
- pierwszą - gdy wydatek ma miejsce w latach poprzedzających rok, w którym nastąpi potrącenie przychodu,
- drugą - gdy koszt uzyskania przychodu zostanie potrącony w roku, który poprzedza dokonanie wydatku.
Możliwość wcześniejszego (przed poniesieniem wydatku) odliczenia kosztu wymaga spełnienia trzech przesłanek:
- koszt uzyskania przychodu dotyczy roku, w którym jest potrącany,
- koszt jest określony co do rodzaju i kwoty,
- koszt jest zarachowany (por. H. Litwińczuk, Prawo podatkowe przedsiębiorców, Wyd. "K i K", W-wa 2001, s. 115). (…).”
Aby określone koszty mogły być potrącalne w danym roku podatkowym, muszą się odnosić do przychodów danego roku podatkowego i muszą zostać zarachowane.
