Odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich

Odpowiedź prawnika: Odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich

Zgodnie z obowiązującym od 1 czerwca 2005 r. brzmieniem przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług (VAT), nie wykonuje samodzielnie działalności gospodarczej (a więc nie jest w tym zakresie podatnikiem VAT) podmiot, który za wykonanie swoich czynności otrzymuje wynagrodzenie zaliczane do przychodów z działalności wykonywanej osobiście (np. osoba fizyczna z tytułu umowy o dzieło), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności podmiot ten jest związany ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że odpowiedzialność zlecającego wykonanie czynności wobec osób trzecich wynika z bezwzględnie obowiązujących przepisów art. 429 oraz art. 474 kodeksu cywilnego. Oba przepisy dotyczą sfery odpowiedzialności zewnętrznej zlecającego, określają - w ramach stosunku prawnego pomiędzy zleceniodawcą a zleceniobiorcą - zakres odpowiedzialności dającego zlecenie wobec osób trzecich.

Zgodnie z art. 429 kodeksu cywilnego „Kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.” Natomiast na podstawie art. 474 Kodeksu cywilnego „Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.”

Powyższe przepisy dotyczą one również fundacji (nawet nie prowadzącej działalności gospodarczej), jeśli zawiera ona z osobą fizyczną umowę o dzieło. Fundacja taka będzie ponosiła odpowiedzialność określoną w tych przepisach, przy czym zaleca się, aby – dla uniknięcia późniejszych bezprzedmiotowych dyskusji z urzędnikami skarbowymi – treść tych przepisów odpowiednio wpisać też do umowy o dzieło.

Na marginesie należy zauważyć, iż nie we wszystkich sytuacjach możliwe jest określenie odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności wobec osób trzecich. Zależy to w dużym stopniu od charakteru zlecanych czynności – trudno byłoby określić taką odpowiedzialność, jeśli np. fundacja zleciłaby osobie fizycznej w ramach umowy o dzieło wymalowanie własnych pomieszczeń (brak osób trzecich).