Ubezpieczenie społeczne pracowników - podstawa wymiaru składki

Wszyscy pracownicy (z wyjątkiem prokuratorów) zatrudnieni na terenie Rzeczpospolitej Polskiej podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, do którego zaliczamy ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe. Obowiązek zgłoszenia pracowników do tych ubezpieczeń spoczywa na pracodawcy.

Kiedy powstaje obowiązek ubezpieczenia pracownika?

Obowiązek ten powstaje od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku (natomiast w przypadku osoby, która przyjęła zlecenie - czyli zleceniobiorcy - to obowiązek ten powstaje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy).

Ile wynosi wysokość składki na ubezpieczenia?

Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażone są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych. Z kolei stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń.

Wysokość składki wynosi:

• 19,52% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie emerytalne, ale część składki na ubezpieczenie emerytalne pochodząca ze składki ubezpieczonego, wynosząca 7,3% podstawy wymiaru składki, odprowadzana jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego,
• 13,00% podstawy wymiaru - na ubezpieczenia rentowe,
• 2,45% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe,
• od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie wypadkowe (wysokość stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe, dla każdego płatnika składek, określa na okres nie dłuższy niż trzy lata w formie decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych).

Co jest podstawą wymiaru składek?

W przypadku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego pracowników podstawą wymiaru składek jest przychód uzyskiwany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, ale w podstawie wymiaru tych składek nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków.

Poza tym w przypadku tych ubezpieczeń roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach.

Podstawy wymiaru składek nie stanowią między innymi następujące przychody:

1. nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat,
2. należności obliczane od wielkości efektów uzyskanych przez zastosowanie pracowniczego projektu wynalazczego i za dokumentację dostarczoną bezumownie przez twórcę projektu, przydatną do stosowania projektu, oraz nagrody za wynalazczość, a także nagrody za prace badawcze i wdrożeniowe,
3. odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę,
4. odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy,
5. odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy,
6. jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci oraz odszkodowań za przedmioty utracone wskutek wypadku przy pracy, przysługujących od pracodawcy,
7. ryczałty i ekwiwalenty za używanie do celów służbowych samochodów lub innych środków lokomocji nie będących własnością pracodawcy - do wysokości nie przekraczającej kwoty, która z tego tytułu została zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych,
8. wartość ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do obowiązków pracownika, lub ekwiwalent pieniężny za ten ubiór,
9. należności z tytułu podróży służbowych,
10. zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby.

Natomiast w przypadku ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe bierze się pod uwagę cały przychód danego pracownika (poza tym nie stosuje się ograniczenia dotyczącego rocznej maksymalnej wysokości podstawy wymiaru składki).

Kto finansuje składki na ubezpieczenia społeczne?

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników finansują z własnych środków, w równych częściach ubezpieczeni, czyli pracownicy oraz pracodawcy, ale składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem ZUS.

Składki na ubezpieczenie chorobowe pracowników finansują w całości z własnych środków sami pracownicy. Natomiast składki na ubezpieczenie wypadkowe pracowników finansują w całości z własnych środków pracodawcy.

Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za pracowników obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do ZUS w całości pracodawcy.

Pamiętaj, że:

• Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, a także jest nim osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy,
• W przypadku osób świadczących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług lub umowy agencyjnej w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług,
• W podstawie wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe członków służby zagranicznej nie uwzględnia się dodatku zagranicznego i innych świadczeń przysługujących członkom służby zagranicznej wykonującym obowiązki służbowe w placówce zagranicznej.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 137, poz. 887 ze zmianami)
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 93 ze zmianami)
• Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. 1998 r., Nr 161, poz. 1106)

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.