Ochrona lokatorów i podwyżki czynszów od nowego roku

12.2.2014

Co się zmieniło w

zakresie ochrony praw lokatorów?

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego weszła w życie 1 stycznia 2007 roku. Dzięki niej od nowego roku właściciele mieszkań mogą dokonywać wyższych podwyżek czynszów. Do spraw wszczętych, a niezakończonych, dotyczących ustalenia przez sąd, że podwyżka czynszu albo innych opłat za używanie lokalu jest niezasadna albo jest zasadna, lecz w innej wysokości, stosuje się już przepisy nowej ustawy.

Dotyczy ona uzupełnienia przepisów ustawy o regulacje przydatne sądom przy rozstrzyganiu sporów odnośnie zasadności podwyżek czynszów, zróżnicowania wysokości czynszu w poszczególnych rodzajach zasobów mieszkaniowych, a także ujednolicenia zasad ochrony lokatorów przed podwyżkami opłat za używanie mieszkań w spółdzielniach mieszkaniowych z przepisami odnoszącymi się do pozostałych lokatorów. Zmiany w ustawie o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego mają przede wszystkim na celu uwzględnienie wyroków Trybunału Konstytucyjnego:

z dnia 19 kwietnia 2005 r. sygn. akt K 4/05 (Dz. U. Nr 69, poz. 626),
z dnia 17 maja 2006 r. sygn. akt K 33/05
oraz uwag Trybunału zawartych w postanowieniu z dnia 29 czerwca 2005 r. sygn. akt S 1/05.

Wysokość czynszu w lokalach, w których obowiązywał w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 10 lipca 2001 r.) czynsz regulowany, nie mogło przekraczać w stosunku rocznym 3% wartości odtworzeniowej lokalu. Ograniczenie to obowiązywało do dnia 31 grudnia 2004 r. włącznie. Sejm uchwalił nowelizacje ustawy, wprowadzające ograniczenia podwyżek czynszów do 10 % czynszu dotychczasowego w skali roku. Ustawy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2005 r. W dniu 19 kwietnia 2005 r. Trybunał Konstytucyjny uznał przepisy ograniczające podwyżki czynszów za niekonstytucyjne. Trybunał stwierdził jednocześnie, że skieruje do Sejmu RP sygnalizację, w której znajdą się wskazówki Trybunału dotyczące możliwych rozwiązań prawnych problematyki czynszów i innych opłat za używanie lokalu. Trybunał wskazał również na to, że przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów nie określają, na podstawie jakich kryteriów sądy powszechne mają dokonywać kontroli podwyżek czynszów i opłat za używanie lokali. Prowadzi to do sytuacji niekorzystnej z punktu widzenia praw i obowiązków zarówno właścicieli, jak i lokatorów.

Nowelizacja ma duże znaczenie dla:

ponad 2,4 mln gospodarstw domowych najemców, 3,4 mln osób posiadających spółdzielcze prawa do lokali,
wynajmujących – właścicieli domów i lokali mieszkalnych, w tym gmin oraz spółdzielni mieszkaniowych.

Dokonanie uszczegółowienia zasad dokonywania podwyżek czynszów i innych opłat za używanie lokali ma ułatwić sądową ich kontrolę i skutkować zmniejszeniem napięć między właścicielami i lokatorami. Proponowane zmiany dotyczą stosunków najmu, w których czynsz ustalony jest na poziomie wyższym niż 3% wartości odtworzeniowej lokalu w skali roku. Dookreślenie zasad dokonywania podwyżek czynszów w takich stosunkach najmu ma zmniejszyć liczbę spraw kierowanych do sądów.

Nowelizacja nie reguluje problematyki pomieszczeń tymczasowych, ponieważ w świetle przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów pomieszczenia takie nie mogą być uznane za lokale.

Kiedy podwyżka czynszu jest dopuszczalna?

Tak jak dotychczas właściciele mieszkań mogą dowolnie podwyższać czynsz do wysokości nie przekraczającej 3 % wartości odtworzeniowej lokalu w skali roku (jest to przeciętny koszt budowy 1 mkw. mieszkania, ustalany co 6 miesięcy przez wojewodów na ich terenie). Podwyżki przekraczające ten próg muszą być uzasadnione.

Według przepisów nowej ustawy, podwyżka:

w wyniku której wysokość czynszu albo innych opłat za używanie lokalu przekroczy w skali roku 3 % wartości odtworzeniowej lokalu,
czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, które już są wyższe w skali roku niż 3 % wartości odtworzeniowej lokalu

– może nastąpić w uzasadnionych przypadkach, o których mowa poniżej.