W którym sądzie należy wszcząć postępowanie sądowoadministracyjne?

Jakie są rodzaje sądów administracyjnych?

Do rozpoznawania spraw sądowoadministracyjnych powołane są:

• wojewódzkie sądy administracyjne,
• Naczelny Sąd Administracyjny.

Wojewódzkie sądy administracyjne mają swoje siedziby w miejscowościach, w których swoje siedziby miały ośrodki zamiejscowe Naczelnego Sądu Administracyjnego (istniejące do 31 grudnia 2003 r.). I tak wojewódzkie sądy administracyjne znajdują się w:

• Białymstoku – dla obszaru województwa podlaskiego,
• Bydgoszczy – dla obszaru województwa kujawsko-pomorskiego,
• Gdańsku - dla obszaru województwa pomorskiego,
• Katowicach z siedzibą w Gliwicach - dla obszaru województwa śląskiego,
• Krakowie - dla obszaru województw małopolskiego i świętokrzyskiego,
• Lublinie - dla obszaru województwa lubelskiego,
• Łodzi - dla obszaru województwa łódzkiego,
• Olsztynie - dla obszaru województwa warmińsko - mazurskiego,
• Opolu - dla obszaru województwa opolskiego,
• Poznaniu - dla obszaru województw wielkopolskiego i lubuskiego,
• Rzeszowie - dla obszaru województwa podkarpackiego,
• Szczecinie - dla obszaru województwa zachodniopomorskiego,
• Wrocławiu - dla obszaru województw dolnośląskiego i opolskiego,
• Warszawie - dla obszaru województwa mazowieckiego.

Naczelny Sąd Administracyjny ma swoją siedzibę w Warszawie.

W jakich sprawach można występować do sądów administracyjnych?

W związku z podstawową funkcją, jaką sprawują sądy administracyjne – kontrola działalności administracji publicznej, sądy te są orzekają w sprawach skarg, na:

1. decyzje administracyjne,
2. postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo postanowienia kończące postępowanie oraz postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty,
3. postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie,
4. inne niż wyżej wymienione akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa,
5. bezczynność organów w przypadkach określonych powyżej,
6. akty prawa miejscowego wydane przez organy jednostek samorządu terytorialnego lub organy administracji rządowej,
7. akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w punkcie 6, podejmowane z zakresu administracji publicznej,
8. akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego.

Oprócz wyżej wymienionych spraw, sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.

Jakimi sprawami nie zajmują się sady administracyjne?

Zgodnie z ustawą, sady administracyjne nie są właściwe w sprawach:

• wynikających z nadrzędności lub podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej,
• wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi,
• odmowy mianowania na stanowisko lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek powołania lub mianowania wynika z przepisów prawa.

Który sąd jest właściwy do rozpoznania mojej sprawy?

Zasadą jest, że wszystkie sprawy sądowoadministracyjne rozpoznają wojewódzkie sądy administracyjne, z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego. Oznacza to, że składając skargę lub inny środek zaskarżenia określony przepisami prawa, środek ten składamy do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej. Wojewódzkie sądy administracyjne są sądami pierwszej instancji, w których wszczyna się postępowanie sądowoadministracyjne.

Właściwym wojewódzkim sądem administracyjnym do rozpoznania sprawy jest sąd, na którego obszarze właściwości swoją siedzibę ma organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona. W związku z tym, o właściwości sądu nie decyduje miejsce zamieszkania czy zameldowania skarżącego, lecz miejsce siedziby organu, który dokonał zaskarżonej czynności.
Przykład: Osoba X zamieszkała w Warszawie ma działkę budowlaną w Gdańsku, na której zamierza wznieść budynek. Organ administracyjny wydał niekorzystną dla X decyzję administracyjną o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, dla nieruchomości w Gdańsku, będącej własnością X. W związku z tym, X może wnieść skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.

Jakie sprawy zastrzeżone są do właściwości NSA?

Naczelny Sąd Administracyjny właściwy jest w następujących sprawach:

• rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy, – środkami odwoławczymi w postępowaniu sądowo administracyjnym są skarga kasacyjna i zażalenie. Skarga kasacyjna jest środkiem odwoławczym od wyroku wydawanego przez wojewódzki sąd administracyjny oraz od postanowienia kończącego postępowanie w sprawie. Natomiast zażalenie jest środkiem odwoławczym od innych postanowień określonych w ustawie, wydawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne,
• podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych,
• podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej,
• rozpoznaje spory kompetencyjne oraz spory o właściwość, - chodzi tu o spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz o spory kompetencyjne między tymi organami a organami administracji rządowej
• rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw.

Pamiętaj, że:

• wojewódzki sąd administracyjny właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
• skargę wnosi się do wojewódzkiego sądu administracyjnego właściwego ze względu na siedzibę organu, którego działalność została zaskarżona,
• sąd administracyjny powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwienia sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu,
• prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu, a także wnieść skargę, skargę kasacyjną, zażalenie oraz skargę o wznowienie postępowania, jeżeli według ich oceny wymagają tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r., Nr 153, poz. 1270),
• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002, Nr 153, poz. 1271 ze zm.).