Jak chronić pracodawcę przed byłym pracownikiem, gdy nie podpisano umowy o zakazie konkurencji-opinia prawna

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

• Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 r., Nr 24, poz. 141 ze zmianami);
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 1993 r., Nr 47, poz. 211 ze zmianami),
• Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994 r., Nr 24, poz. 83 ze zmianami)

Przystępując do analizy pierwszego z przedstawionych problemów zakładamy (zgodnie z opisem stanu faktycznego), że osoba, która następnie rozpoczęła prowadzenie działalności o tym samym profilu, który prezentuje Pana przedsiębiorstwo, była pracownikiem w rozumieniu kodeksu pracy, to jest zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Jeżeli założenie to jest zgodne ze stanem faktycznym, rozstrzygnięcie problemu należy oprzeć na treści art. 101[2] kodeksu pracy, który stanowi, że pracodawca i pracownik mogą zawrzeć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, jeśli pracownik ma dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Umowa taka ma określać wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy. W braku takiej umowy zasadniczo zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy należy oceniać w oparciu o przepisy ustawy o nieuczciwej konkurencji. Ustawa ta wprowadza jako jeden z czynów nieuczciwej konkurencji, w art. 11 „przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy”.

Ustawa wyraźnie przewiduje, że przepis ten stosuje się także do osoby, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego przez okres trzech lat od jego ustania, chyba, że umowa stanowi inaczej albo ustał stan tajemnicy. Dla rozstrzygnięcia, czy swoim zachowaniem pracownik popełnił czyn nieuczciwej konkurencji, wskazany w powołanym wyżej przepisie, trzeba przytoczyć definicję tajemnicy przedsiębiorstwa zawartą w ustępie 4 powołanego wyżej artykułu: „Przez tajemnice przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.” Sam fakt prowadzenia przez byłego pracownika tego samego rodzaju działalności gospodarczej, jaki prowadzi były pracodawca nie może zostać uznany za czyn nieuczciwej konkurencji, o ile nie zachodzą dodatkowe okoliczności wskazujące, że przy prowadzeniu tej działalności przez pracownika naruszona została tajemnica przedsiębiorstwa byłego pracodawcy. Należy zatem ustalić, że pracownik przy prowadzeniu własnej działalności wykorzystał informacje techniczne lub organizacyjne nieujawnione do wiadomości publicznej (fakt prowadzenia działalności w zakresie sprzedaży oprogramowania antywirusowego jak również zapewne sama struktura organizacyjna Pana firmy, rodzaj sprzedawanych produktów i ceny były z pewnością informacjami jawnymi). W zakresie pozostałych wiadomości, należałoby ustalić, czy podjął Pan jakiekolwiek działania mające na celu zachowanie ich poufności. Są to takie wiadomości jak np. wykorzystanie informacji o kontrahentach, o cenach, o dostawcach, ale takiego rodzaju, co do których można stwierdzić, że pochodzą od byłego pracodawcy. Jeżeli bowiem określone informacje zostały przez pracownika zdobyte w inny sposób niż poprzez pozyskanie ich u byłego pracodawcy, zdaniem opiniującego nie można ich uznać za informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa. Działania, jakie pracodawca powinien był podjąć w celu zachowania poufności informacji to np. przekazywanie ich pracownikom z zastrzeżeniem, że są to informacje niejawne.

Odnosząc się z kolei do problemu wykorzystania "szablonu - czyli plików źródłowych" do wykonania własnej strony (zmieniona została grafika, ale kod html jest ten sam) należy rozważyć, czy w omawianym przypadku doszło do naruszenia praw autorskich.

Zakładamy, że to Pan posiada prawa autorskie do witryny internetowej, która prezentuje Pana firmę. W tworzeniu programów komputerowych oraz stron html, w kontekście ochrony praw autorskich, należy wskazać, że ochronie tej podlega zarówno grafika jako całość, jak i odrębnie kod programu, jego funkcjonalność. Ochronie prawnoautorskiej podlega utwór, który jest „przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze” (art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Stworzenie stron www powoduje powstanie w istocie dwóch przedmiotów prawa autorskiego - programu komputerowego oraz grafiki (układu graficznego stron). Jeżeli zatem kod HTML tworzący strony Pana firmy spełnia warunek bycia utworem, nie jest natomiast stworzony z wykorzystaniem istniejących i udostępnionych dla wykorzystania szablonów HTML (np. udostępnianych w programach do tworzenia stron www) bez wprowadzenia do nich twórczych elementów, podlega on ochronie prawnoautorskiej tak jak oryginalny układ graficzny strony. Ochrona taka będzie przysługiwała autorowi stworzonego programu komputerowego (lub osobie, której przysługują autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego) w razie wykorzystania tego programu przez inną osobę bez zezwolenia twórcy. Dla ustalenia, czy prawa autorskie twórcy programu komputerowego zostały naruszone, należy dokładnie zanalizować kod źródłowy strony www Pana pracownika dla ustalenia, czy przy tworzeniu tego kodu powielił oni kod źródłowy Pana strony, czy też dokonał opracowania, adaptacji lub przeróbki tego kodu. Na dokonanie opracowania, adaptacji lub przeróbki dzieła (dzieło nowe, ale przejmujące elementy twórcze dzieła oryginalnego), konieczne jest uzyskanie zgody twórcy. Nie jest konieczna taka zgoda w razie samej tylko inspiracji utworem pierwotnym, bez przejmowania jego fragmentów. Zarówno w pierwszym jak i w drugim przypadku autorowi przysługuje ochrona jego praw osobistych (np. może domagać się zaniechania oznaczania tego programu komputerowego nazwiskiem osoby nie będącej twórcą i żądać zadośćuczynienia) oraz praw majątkowych (może żądać zakazu wykorzystywania swojego utworu, a także stworzonego jego opracowania, adaptacji, przeróbki oraz dochodzić stosownego wynagrodzenia w podwójnej lub potrójnej wysokości). W celu dochodzenia swoich praw konieczne jest wniesienie pozwu o ochronę praw autorskich do sądu powszechnego.

Wskazane powyżej przesłanki należy przeanalizować dokładnie, bowiem wielość stron www oraz narzędzi ułatwiających ich tworzenie, utrudnia ustalenie: czy kod źródłowy html Pana strony jest utworem oryginalnym oraz czy pracownik skorzystał właśnie z Pana wzoru dla stworzenia własnej strony www.