Odpowiedzialność małżonków za zobowiązania - stan prawny obowiązujący od 20 stycznia 2005 r.

Jeżeli istnieje między małżonkami rozdzielność majątkowa, to czy masz powody obawiać się komornika?

W systemie rozdzielności majątkowej istnieją jedynie dwa majątki: majątek osobisty żony i majątek osobisty męża, a zatem nie występuję w ogóle majątek wspólny. Każdy z małżonków swoim majątkiem osobistym może zarządzać zupełnie swobodnie, dokonywać względem niego wszelkich czynności czy to prawnych, czy faktycznych bez porozumienia z drugim małżonkiem, a nawet wbrew jego stanowisku. Konsekwencją takiego ukształtowania relacji w zakresie stosunków majątkowych, jest odpowiednie uregulowanie ich odpowiedzialności za długi. Przejawia się to tym, że małżonek, który dług zaciągnął jest wyłącznie za niego odpowiedzialny. Zatem w razie wszczęcia przeciwko niemu egzekucji, komornik może żądać zaspokojenia jedynie z majątku osobistego tego małżonka. Tym samym, majątek  drugiego małżonka pozostaje bez jakiegokolwiek uszczerbku. Dodatkowo należy podnieść, że nie ma znaczenia, że małżonek nieodpowiedzialny nie sprzeciwiał się zaciągnięciu długu przez drugiego małżonka, czy wręcz przychylał się do tej czynności. Komornik egzekucję będzie prowadził wyłącznie z majątku małżonka, który zobowiązanie zaciągnął, a później go nie wykonał.

Jak przedstawia się odpowiedzialność małżonków, którzy wspólnie zaciągnęli kredyt na kupno mieszkania?

W systemie wspólności ustawowej stosunki majątkowe między małżonkami opierają się o istnienie trzech odrębnych od siebie majątków: majątku osobistego żony, męża oraz majątku wspólnego. W zależności od tego kto zaciągnął zobowiązanie, odnośnie jakiego majątku, za porozumieniem małżonków czy bez niego, odpowiedzialność za powstałe zobowiązania będzie kształtowała się inaczej.

Jeżeli małżonkowie wspólnie chcą zaciągnąć kredyt na kupno mieszkania, tak samo jak i we wszystkich innych zobowiązaniach, które zaciągają wspólnie odnośnie majątku wspólnego, za zobowiązanie powyższe będą odpowiedzialni zarówno majątkiem wspólnym, jak i swoimi majątkami osobistymi. Ewentualna egzekucja będzie mogła być zatem prowadzona, z wyjątkiem przedmiotów, które nie podlegają zajęciu, do:

• wszystkich przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego,

• wszystkich przedmiotów wchodzących w skład majątku osobistego męża,

• wszystkich przedmiotów wchodzących w skład majątku osobistego żony.

Oczywiście w powyższym wyliczeniu zawierają się także wszelkie dochody uzyskiwane przez małżonków w związku z ich działalnością zawodową, zarobkową oraz wszelkie dochody jakie przynoszą ich majątki osobiste.

Jakie są konsekwencje wyrażenia zgody przez jednego małżonka na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego z nich?

Od 20 I 2005 r. obowiązuje zasada, że każdy z małżonków samodzielnie zarządza majątkiem wspólnym. Ma to taką doniosłość praktyczną, że każdy z ich może również zaciągać zobowiązania, w zasadzie bez konsultacji z drugim małżonkiem. Wszak wymagane jest, ażeby małżonkowie wzajemnie informowali się o zobowiązaniach jakie zaciągają odnośnie majątku wspólnego, np. wzięcie przez męża pożyczki pod zastaw wspólnego samochodu, jednakże do tego, aby czynność taka była ważna drugi małżonek nie musi się na nią zgadzać. Zgoda małżonka wymagana jest bezwzględnie jedynie do pewnej kategorii czynność prawnych, szczegółowo w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym określonych, a związanych głównie z nieruchomościami, przedsiębiorstwem i darowizną.

Biorąc pod uwagę powyższe, ustawodawca z jednej strony musi chronić majątek wspólny przed działaniami jednego z małżonków, dokonywanymi bez zgody drugiego, z drugiej zaś musi mieć na względzie wierzyciela małżonka. Należy zatem powiedzieć, że jeżeli jeden z małżonków zaciągnął zobowiązanie dotyczące majątku wspólnego za zgodą drugiego małżonka, wówczas wierzyciel może dochodzić swojej należności zarówno z majątku osobistego małżonka, który zobowiązanie zaciągnął, ale również z majątku wspólnego małżonków.  Komornik może zatem zająć zarówno odziedziczoną przez małżonka kamienicę, jak i wspólny samochód.

W związku z tym, że uzyskanie zgody drugiego małżonka na zaciągnięcie zobowiązania przez jednego z nich leży w interesie wierzyciela, będzie on musiał z reguły się o taka zgodę postarać. Uwaga: zgoda na dokonanie czynności musi być wyrażona na piśmie.