13.5.2013

Zespół
e-prawnik.pl

Kiedy potrzebny jest wniosek o ściganie sprawcy przestępstwa?

Jakie przestępstwa ścigane są na wniosek pokrzywdzonego? 

Niektóre przestępstwa ścigane są na wniosek pokrzywdzonego. Są to tzw. przestępstwa wnioskowe. Należy do nich m.in. groźba bezprawna lub kradzież popełniona na rzecz osoby najbliższej, np. kradzież rzeczy rodzicom czy małżonkowi. Przestępstw wnioskowych nie należy utożsamiać z przestępstwami ściganymi z oskarżenia prywatnego.

W przypadku przestępstw wnioskowych po złożeniu wniosku postępowanie toczy się tak samo, jak w przypadku przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego (a zatem potrzebne jest przeprowadzenie postępowania przygotowawczego, zaś akt oskarżenia wnosi oskarżyciel publiczny, a nie sam pokrzywdzony). Jednakże bez takiego wniosku postępowanie nie może się toczyć. To zatem od decyzji pokrzywdzonego zależy, czy sprawca będzie ścigany, czy też nie.

Najważniejsze przestępstwa ścigane na wniosek:

  • nieumyślne narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 160 § 3 k.k),
  • grożba karalna (art. 190 § 1 k.k.),
  • niealimentacja (art. 209 § 1 k.k.),
  • kradzież (art. 278 k.k.), kradzież z włamaniem (art. 279 k.k.), przywłaszczenie na rzecz osoby najbliższej (art. 284 k.k.).

Jak składa się wniosek o ściganie?

Wniosek o ściganie należy złożyć do organu ścigania. Najczęściej będzie on składany razem z zawiadomieniem o przestępstwie lub w trakcie przesłuchania i może nawet zostać wciągnięty do jednego protokołu, z którego jednak powinno wyraźnie wynikać, iż pokrzywdzony żąda ścigania sprawcy. Pokrzywdzony powinien być pouczony o możliwości złożenia wniosku.

Jeżeli o przestępstwie zawiadomi inna osoba niż pokrzywdzony, organy ścigania mają obowiązek pojąć kroki w celu ustalenia, czy wniosek będzie złożony, czy też nie. Pokrzywdzony zostanie zatem wezwany do złożenia oświadczenia, czy taki wniosek składa. Podobnie będzie, gdy postępowanie zostanie już wszczęte i w jego toku okaże się, że przestępstwo jest ścigane na wniosek (np. doszło do kradzieży, wszczęte zostało postępowanie, a potem się okazało, że rzecz ukradł syn pokrzywdzonego).

Wniosek o ściganie może być złożony na piśmie, np. razem z zawiadomieniem o popełnieniu przestępstwa lub też na wezwanie prokuratora, by pokrzywdzony się oświadczył, czy składa wniosek. Należy zwrócić uwagę na wymogi pism procesowych w postępowaniu karnym.

Porady prawne

Czy wniosek obejmuje wszystkich sprawców przestępstwa?

Jeżeli przestępstwo popełniło kilka osób, to wniosek obejmie ich wszystkich, nawet jeśli pokrzywdzony wiedział tylko o niektórych i tylko o nich zawiadomił organy ścigania. Jest to tzw. niepodzielność podmiotowa wniosku. Pokrzywdzony nie może też wybrać, kto będzie ścigany, a kto nie. O tym także pokrzywdzonego mają obowiązek pouczyć organy ścigania.

Przykład:

  • Janowi Kowalskiemu skradziono traktor. Zgłosił on zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa i jako sprawcę wskazał Krzysztofa Nowaka. W toku postępowania Policja ustaliła, że Krzysztofowi Nowakowi pomagał w popełnieniu przestępstwa Piotr Nowak. Jan Kowalski zna Piotra Nowaka i z pewnych względów nie chciałby, by był on ścigany. Jednakże jego wniosek obejmuje obu współsprawców i wobec obu będzie się toczyło postępowanie.

Wyjątek dotyczy osób najbliższych – tu potrzebny jest osobny wniosek.

Przykład:

  • Janowi Kowalskiemu skradziono samochód.

    Jako sprawcę wskazał on Krzysztofa Nowaka. Wszczęte zostało dochodzenie. Po kilku dniach okazało się, że samochód ukradło dwóch sprawców, a drugim był wnuk Jana Kowalskiego, Paweł Kowalski. W tej sytuacji, by móc prowadzić postępowanie wobec Pawła Kowalskiego, organy ścigania muszą uzyskać osobny wniosek o ściganie od Jana Kowalskiego. Jeśli oświadczy on, że nie składa wniosku, postępowanie wobec Pawła Kowalsiego nie zostanie wszczęte.

Czy można żądać ścigania tylko niektórych przestępstw?

Może się zdarzyć, że ta sama osoba padnie ofiarą kilku przestępstw ściganych na wniosek. Tu już możliwy jest wybór, które przestępstwa mają być ścigane. Inaczej mówiąc – wniosek o ściganie nie obejmuje automatycznie wszystkich przestępstw popełnionych na szkodę pokrzywdzonego.

Przykład:

  • Jan Kowalski w poniedziałek groził Krzysztofowi Nowakowi, że podpali jego samochód. Następnie w piątek Paweł Kowalski groził mu, że go pobije. Krzysztof Nowak może złożyć jeden wniosek o ściganie tylko jednego z tych przestępstw bądź dwa wnioski o ściganie każdego z tych przestępstw z osobna.

Co gdy pokrzywdzony jest osobą małoletnią?

Jeśli pokrzywdzony jest małoletni, wtedy wniosek mogą złożyć za niego jego przedstawiciele ustawowi, czyli z reguły rodzice (o ile nie zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, bo jeśli tak, to złożony przez nich wniosek nie miałby mocy prawnej).

Gdyby przedstawiciel ustawowy nie złożył wniosku o ściganie, a byłoby to sprzeczne z dobrem dziecka, wtedy ingerować może sąd opiekuńczy (np. nakazując rodzicom złożenie takiego wniosku na podstawie art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Kiedy pokrzywdzony osiągnie pełnoletność, nie musi ponownie składać wniosku. Może jednak samodzielnie już złożony wniosek cofnąć.

Do kiedy można złożyć wniosek?

Wniosek o ściganie można złożyć dopóty, dopóki nie doszło do przedawnienia karalności przestępstwa. Wniosek można złożyć nawet po tym, gdy postępowanie wcześniej już umorzono, gdyż brak było wniosku lub też pokrzywdzony oświadczył, że wniosku nie będzie składał.

Kiedy wniosek można cofnąć, a kiedy nie?

Wniosek o ściganie można cofnąć, ale wymaga to zgody prokuratora – w postępowaniu przygotowawczym (dochodzeniu lub śledztwie), albo sądu – w postępowaniu przed sądem, na dodatek tylko do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej, czyli do chwili odczytania aktu oskarżenia. O możliwości cofnięcia wniosku organy ściagania mają obowiązek pouczyć pokrzywdzonego. Oświadczenie o cofnięciu wniosku powinno być wyraźne. Może być złożone na piśmie lub ustnie do protokołu.

Pouczenie o braku możliwości cofnięcia wniosku o ściganie nie jest obowiązkowe. Jednakże brak takiego pouczenia, a także pouczenia o znaczeniu wniosku o ściganie dla możliwości wdrożenia postępowania, może spowodować sytuację, w której pokrzywdzony nie ma podstawowej wiedzy na temat trybu ścigania. W takiej zaś sytuacji nie sposób przyjąć, że u podstaw wniosku o ściganie legła swobodnie podjęta decyzja - czyli że został złożony wniosek (Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 20 lutego 1996 r., sygn. akt II KRN 166/96, OSNKW 1996/5-6 poz. 28).

Podstawa prawna:

Porady prawne

Potrzebujesz porady prawnej?

Państwowa kompensata przysługująca ofiarom niektórych przestępstw umyślnych

Państwowa kompensata przysługująca ofiarom niektórych przestępstw umyślnych

    Czego dotyczy ustawa o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych? Od 21 września 2005 r. obowiązuje ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych. Na mocy (...)

Czego można żądać od Policji, czyli zatargi z sąsiadem - opinia prawna

Czego można żądać od Policji, czyli zatargi z sąsiadem - opinia prawna

Stan faktyczny   Mój brat przechodząc przez drogę publiczną, która przebiega między gospodarstwem a domem mieszkalnym został napadnięty i uderzony kijem przez sąsiada. Wybiegliśmy z domu na pomoc, była przepychanka, w końcu jakoś dało się wyrwać sąsiadowi kij, który (...)

Uporczywe nękanie - stalking, czyli co grozi stalkerowi?

Uporczywe nękanie - stalking, czyli co grozi stalkerowi?

Wraz z rozwojem techniki coraz więcej osób staje się ofiarami uporczywego nękania. Jak się bronić przed stalkerem? Stalking – czyli co? "Stalking" to określenie pochodzące z języka angielskiego i oznacza „skradanie się” lub „podchody”. Pod koniec lat (...)

Kiedy nastąpi wznowienie postępowania karnego?

Kiedy nastąpi wznowienie postępowania karnego?

Wznowienie postępowania jest - obok kasacji - nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, przysługującym od orzeczeń już prawomocnych. Wznowienia nie należy przy tym traktować jako "trzeciej instancji". Jest ono dopuszczalne tylko w ściśle określonych przypadkach. W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, (...)

Czy wiesz, czego możesz domagać się od organów ścigania będąc pokrzywdzonym?

Czy wiesz, czego możesz domagać się od organów ścigania będąc pokrzywdzonym?

  Status pokrzywdzonego musiał zostać określony przepisami, ponieważ „ofiarą przestępstwa” niestety może zostać każdy z nas. Dokładniej rzecz ujmując pokrzywdzonym może być zarówno osoba fizyczna jak i prawna. Kto posiada status pokrzywdzonego w rozumieniu polskich (...)

Nadzwyczajne złagodzenie kary w kodeksie karnym

Nadzwyczajne złagodzenie kary w kodeksie karnym

Kiedy sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kar? Kodeks karny przewiduje dwa tryby zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary - fakultatywny oraz obligatoryjny (obowiązkowy). Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary (fakultatywnie) w sytuacjach określonych w kodeksie karnym (...)

Który sąd osądzi przestępcę?

Który sąd osądzi przestępcę?

  Rozdział 1 działu II Kodeksu postępowania karnego (dalej: k.p.k.) określa właściwość i skład sądu karnego. W których sprawach orzeka sąd rejonowy? Właściwość sądów jest wyznaczana przez przedmiot orzekania, a nie przez ilość wysiłku organizacyjnego czy intelektualnego, (...)

Warunkowe zawieszenie wykonania kary - czyli \

Warunkowe zawieszenie wykonania kary - czyli \"kara w zawiasach\"

    Często sądy karne, aby uniknąć negatywnych konsekwencji wykonania kary (zwłaszcza kary pozbawienia wolności), orzekają karę „w zawieszeniu” („w zawiasach”).  W jakich przypadkach sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary? Sąd skazujący może warunkowo (...)

Od dziś nękanie SMS-ami jest karalne

Od dziś nękanie SMS-ami jest karalne

Możesz sprawić, by natręt trafił do więzienia. Także za głuche telefony, niechciane e-maile i prezenty. Od 6 czerwca obowiązuje znowelizowany kodeks karny. Wprowadza on do polskiego prawa przestępstwo stalkingu. Pojecie to oznacza przede wszystkim ciągłe i zamierzone nękanie za pomocą SMS-ów, (...)

Sądy 24-godzinne

Sądy 24-godzinne

  Już działają tzw. sądy 24-godzinne. 12 marca br. weszła w życie ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, a także rozporządzenia wykonawcze. Wskutek nowelizacji w Kodeksie postępowania karnego pojawił się nowy rozdział 54a (...)

Reforma procesu karnego

Reforma procesu karnego

Nowelizacja przepisów ma usprawnić i przyspieszyć postępowanie w sprawach karnych, przeciwdziałać obstrukcji procesowej stron, dostosować regulacje procesowe do wyzwań wynikających z rozwoju technologicznego.  Jakie zmiany w procesie karnym przewidziano? Przygotowana przez Ministerstwo (...)

Jak uzyskać państwową kompensatę dla ofiar niektórych czynów zabronionych?

Jak uzyskać państwową kompensatę dla ofiar niektórych czynów zabronionych?

Na mocy ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych ofiary niektórych czynów zabronionych lub ich najbliżsi mogą ubiegać się o przyznanie kompensaty, pokrywającej utracone zarobki lub inne środki utrzymania, koszty (...)

Co jeśli Policja nie chce ścigać przestępstwa?

Co jeśli Policja nie chce ścigać przestępstwa?

  W jakich przypadkach Policja ma obowiązek ścigania każdego przestępstwa? Policja ma obowiązek ścigania każdego przestępstwa, jeśli uzyska wiarygodną wiadomość o jego popełnieniu. Niektóre z przestępstw są ścigane wyłącznie na wniosek pokrzywdzonego, a niektóre tylko (...)

Prywatny monitoring w prawie polskim

Prywatny monitoring w prawie polskim

Zjawiskiem coraz powszechniejszym w XXI w. jest wzrastająca ilość kamer monitoringu w naszym otoczeniu. Najczęściej obserwuje nas państwo i choć w Polsce nie jest jeszcze jak w Wielkiej Brytanii, gdzie na każdego Brytyjczyka przypada 14 kamer CTTV (telewizji przemysłowej), a każdy mieszkaniec (...)

Gdy zobowiązany nie płaci alimentów

Gdy zobowiązany nie płaci alimentów

  Od 1 września 2006 r. obowiązują wszystkie już przepisy (wprowadzanej stopniowo) ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej. Ów akt określa zasady postępowania wobec osób zobowiązanych do świadczenia (...)

Przełomowe zmiany w służbie komorników?

Przełomowe zmiany w służbie komorników?

Rządowe dwa projekty ustaw, przygotowane w Ministerstwie Sprawiedliwości, całościowo reformują działalność komorników. Przełomowe regulacje zawarte zostały w propozycji zupełnie nowej, liczącej wraz z uzasadnieniem prawie 200 stron, kompleksowej ustawy o komornikach sądowych, a także (...)

Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych

Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych

Ustawa z dnia 28 października 2002 roku o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary określa zasady odpowiedzialności za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe oraz zasady tej odpowiedzialności.Ustawa zawiera definicję podmiotu zbiorowego, którym jest osoba (...)

Ochrona przed nieuczciwymi firmami

Ochrona przed nieuczciwymi firmami

Rząd przyjął 8 stycznia, przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości, projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. Trafił on do Sejmu. Projekt zakłada zwiększenie skuteczności wymierzenia sankcji podmiotom zbiorowym (osobom prawnym), zwłaszcza w przypadku zwalczania poważnej (...)

Kompensata dla ofiar przestępstw

Kompensata dla ofiar przestępstw

21 września 2005 r. wchodzi w życie ustawa o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych. Przez kompensatę należy rozumieć świadczenie pieniężne przyznawane osobie uprawnionej w trybie określonym w omawianej ustawie. Czego dotyczy nowa ustawa? Akt ten (...)

Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych

Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych

W dniu 28 listopada 2003 r. wchodzi w życie ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. z 2002r. Nr 197 poz. 1661). Ustawa ta określa zasady odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary jako przestępstwa lub przestępstwa (...)

Zapytaj prawnika:

Dodaj załącznikDodaj załącznik

Oświadczenia i zgody RODO:


PORADY PRAWNIKA

Byłam nagrywana przez mojego męża bez mojej zgody.

Byłam nagrywana przez mojego męża bez mojej zgody.

Mój mąż bez mojej zgody zamontował kamery w naszym domu. Dowiedziałam się o tym przypadkiem, korzystając z komputera mojego męża natknęłam się na nagrania. Co mogę zrobić w sytuacji, kiedy bez mojej zgody mój mąż mnie nagrywał? Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie przepisów (...)

Jestem nękana wulgarnymi sms-ami i mailami.

Jestem nękana wulgarnymi sms-ami i mailami.

Bardzo proszę Państwa o pomoc. 5 miesięcy temu poznałam chłopaka, spotykaliśmy się razem przez jakiś czas. Nigdy nic między nami nie zaszło. Dwa miesiące temu poznałam innego chłopaka, z którym zaczęłam się umawiać. Tamten chyba poczuł się zazdrosny i zaczął wysyłać mi wulgarne (...)

Niepokojenie osoby jako wykroczenie

Niepokojenie osoby jako wykroczenie

Czy można wystąpić z wnioskiem do prokuratury o ściganie z urzędu sprawcy głuchych i dziwnych telefonów (jeżeli się wie, że dana osoba wykonuje takie połączenia) np. pytanie o nieistniejące osoby z innego art. niż 107 Kodeksu wykroczeń, gdy takie telefony trwają około 4 lat, a pokrzywdzony (...)

Złożenie wniosku o ściganie

Złożenie wniosku o ściganie

W związku z art 284 § 1 kk byłem przesłuchiwany w Komendzie Policji jako pokrzywdzony. Po 3 godzinnym przesłuchaniu został mi podsunięty do podpisu druk pouczenia pokrzywdzonego, który podpisałem bez czytania, a policjant mnie nie poinformował o treści tego pouczenia. Treść p. 10. w pouczeniu: (...)

Osoba znajoma zniesławiła mnie na Facebooku.

Osoba znajoma zniesławiła mnie na Facebooku.

Wcześniej informowałem policję o tym że jedna z osób zamierza pomówić mnie na forum publicznym. Wtedy odmówiono wszczęcia postępowania. Teraz sytuacja jednak powtórzyła się, tylko tym razem osoba ta spełniła swoje groźby, pomówiła i zniesławiła na portalu społecznościowym Facebook. (...)

Co mogę zrobić w sytuacji kiedy zniesławiono moją osobę.

Co mogę zrobić w sytuacji kiedy zniesławiono moją osobę.

Co mogę zrobić jeśli względem mnie rozpowszechniane są krzywdzące pomówienia, które mają na celu zniesławienie mojej osoby w pracy? Niniejsza porada prawna została sporządzona w oparciu o następujące akty prawne:   Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.1964.16.93) (...)

Przedawnienie karalności czynu a zadośćuczynienie

Przedawnienie karalności czynu a zadośćuczynienie

Art 101. § 1 kk. zawiera regulacje dotyczące przedawnienia przestępstwa którego karalność ustaje, od czasu jego popełnienia. Czy jeżeli karalność przestępstwa ustała oznacza to, że sprawa zostanie umorzona jedynie w części wymierzenia kary sprawcy za jego popełnienie, czy też w całości (...)

Wniosek o ściganie dłużnika alimentacyjnego

Wniosek o ściganie dłużnika alimentacyjnego

W dniu 9.01.2009 r zgłoszony przez GOPS dłużnik alimentacyjny miał wziąć udział w zajęciach grupowych aktywizujących zawodowo. Urząd Pracy poinformował GOPS w dniu 20.01, że dłużnik nie zgłosił się na w/w zajęcia w wyznaczonym terminie. Od 1.02.2009 r zmieniły się przepisy ustawy (...)

Czy można wycofać oskarżenie z prokuratury?

Czy można wycofać oskarżenie z prokuratury?

Podczas sprzeczki z moim ojcem, doszło pomiędzy nami do bójki. W afekcie zgłosiłem całą sprawę na policję (powiedziałem że ojciec się nade mną znęca). Teraz żałuję co zrobiłem ,czy mogę wycofać oskarżenie z prokuratury za pobicie? Porada została przygotowana na podstawie:    (...)

Zostałem pobity przez sąsiada.

Zostałem pobity przez sąsiada.

Dwa tygodnie temu zostałem pobity przez mojego sąsiada. Wylądowałem w szpitalu. Cały czas miałem z nim problem. Zgłaszałem wcześniej że mój sąsiad zachowuje się wobec mnie agresywnie, ale nic z tym nie zrobili. Niestety nikt nie chce zeznawać przeciwko niemu, wszyscy się go boją. Co mogę (...)

Oszustwo a tryby ścigania przestępstw

Oszustwo a tryby ścigania przestępstw

Czy przestępstwo oszustwa (art. 286 par. 1 kodeksu karnego) ścigane jest z urzędu czy wyłącznie na wniosek pokrzywdzonego? Mam na myśli zwłaszcza sytuację, gdy wiem, że wobec dłużnika (spółki z o.o.) wielokrotnie umarzano egzekucje komornicze jako bezskuteczne prowadzone na wniosek coraz (...)

Przedawnienie karalności oszustwa

Przedawnienie karalności oszustwa

Jaki jest okres na zawiadomienie o domniemaniu popełnienia przestępstwa polegającego na oszustwie z art. 286 Kodeksu karnego od momentu powzięcia wiadomości na ten temat? Po jakim czasie takie przestępstwo się przedawnia? Przedawnienie karalności przestępstwa oszustwa następuje po upływie (...)

Wezwanie do zapłaty z kancelarii za ściągnięcie polskiego filmu.

Wezwanie do zapłaty z kancelarii za ściągnięcie polskiego filmu.

Tydzień temu dostałem list z kancelarii przed sądowe wezwanie do zapłaty za to że niby ściągnąłem polski film z Torrentów. Czy możecie mi Państwo doradzić co mam zrobić w tej sytuacji? Niniejsza opinia prawna sporządzona została na podstawie przepisów:  - ustawy z dnia 4 lutego (...)

Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa

Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa

Dwie osoby chcą zawiadomić o popełnieniu przestępstwa - czy zawiadomienie takie mogą złożyć dwie osoby razem? Osobą podejrzaną jest jedna osoba. Przestępstwo dotyczy uporczywego uchylania się od obowiązku alimentacyjnego. Przestępstwo niealimentacji zdefiniowane w art. 209 kodeksu karnego (...)

Posiadanie narkotyków przez 17-latkę

Posiadanie narkotyków przez 17-latkę

Mam 17 lat w prokuraturze toczy się moja sprawa w związku z popełnieniem przeze mnie przestępstwa (posiadanie małej ilości marihuany) - po otrzymaniu odpowiednich ekspertyz prokuratura zadecyduje czy ukarze mnie grzywną, czy ewentualnie umorzy sprawę czy skieruje ją do sądu. Nie chciałabym, (...)

Prawa osoby oskarżonej

Prawa osoby oskarżonej

W ubiegłym roku w maju przydarzyła mi się (jak się niedawno okazało) straszna przygoda. Jestem właścicielem samochodu dostawczego Żuk. Samochodem tym rozwożę węgiel na zamówienie do prywatnych domów. Posiadając taki samochód przewożę na zamówienie różne rzeczy różnym ludziom. W (...)