Ruch Drogowy

-ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U.2012.1137 j.t.) – dalej p.r.d.

-ustawy z dnia 17 czerwca 1976 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U.2012.1015 j.t.)

Przy jej sporządzaniu wzięto również pod uwagę orzecznictwo polskich sądów powszechnych oraz poglądy doktryny.

            W niniejszej opinii zanalizujemy zaistniałą sytuacji. Wskażemy czy może Pan posługiwać się czeskim dokumentem uprawniającym do kierowania pojazdem w momencie w którym polskie zostało zatrzymane za przekroczenie dozwolonej ilości punktów karnych.

Za określone przewinienia w ruchu drogowym oprócz kar wrażonych w kodeksie karnym oraz kodeksie wykroczeń, nakładane są również punkty karne. Jest to specjalnego rodzaju kara administracyjna, która może doprowadzić do utraty przez kierowcę uprawnień do kierowania pojazdem. Limitem jest tutaj 24 punkty. W przypadku jego przekroczenia cofa się uprawnienie do kierowania pojazdem silnikowym. Zgodnie z rozporządzeniem:

§ 7. 1. Komendant wojewódzki Policji właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kierowcy wpisanego do ewidencji występuje do organu właściwego w sprawach wydawania prawa jazdy z wnioskiem o:

1)   cofnięcie uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym w stosunku do kierowcy, który w ciągu roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy przekroczył liczbę 20 punktów za naruszenia;

2)   kontrolne sprawdzenie kwalifikacji kierowcy w zakresie wszystkich posiadanych przez niego kategorii praw jazdy w razie przekroczenia przez niego 24 punktów otrzymanych za naruszenia.

Obecnie, po uchyleniu sporej części przepisów p.r.d. i wprowadzeniu u.k.p., istnieje spore zamieszanie w stosowaniu przepisów. Szczególnie regulacje dotyczące naruszeń przepisów ruchu drogowego, wywołują wątpliwości gdyż ich obowiązywanie jest odmienne od reszty ustawy. Wskazuje na to art. 139 u.k.p.:

Art. 136. 1. W stosunku do osób, które dopuściły się naruszeń przepisów ruchu drogowego przed dniem wejścia w życie ustawy i naruszenia te skutkowały przekroczeniem liczby 24 punktów za naruszenia przepisów ruchu drogowego, stosuje się tryb postępowania oraz skutki według stanu prawnego na dzień popełnienia naruszenia powodującego przekroczenie dopuszczalnej liczby punktów. W tym celu Policja może przetwarzać dane zgromadzone w trybie art. 130 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym.

1. W stosunku do osób, które dopuściły się naruszeń przepisów ruchu drogowego przed dniem 4 stycznia 2016 r. i naruszenia te skutkowały przekroczeniem liczby 24 punktów za naruszenia przepisów ruchu drogowego, a w przypadku kierowców, którzy dopuścili się tych naruszeń w okresie jednego roku od wydania po raz pierwszy prawa jazdy - liczby 20 punktów, stosuje się tryb postępowania oraz skutki według stanu prawnego na dzień popełnienia naruszenia powodującego przekroczenie dopuszczalnej liczby punktów. W tym celu Policja może przetwarzać dane zgromadzone w trybie art. 130 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym.

            Zatem dla zobrazowania Pana sytuacji należy sięgnąć do starych regulacji p.r.d, obowiązujących wciąż w sprawach tego rodzaju. Zgodnie z art. 135 p.r.g policjant ma prawo zatrzymać prawo jazdy za  przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego. Jest to tzw. zatrzymanie faktyczne. Istnieje również zatrzymanie prawny. O tym rozróżnieniu czytamy w wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego z dnia 4.12.2009 r. (VII SA/Wa 1691/09):

„P.r.d. przewiduje dwie formy zatrzymania prawa jazdy: zatrzymanie fizyczne, polegające na faktycznym odebraniu prawa jazdy i zatrzymanie prawne, sprowadzające się do wydania postanowienia lub decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy. Obie formy mają wprawdzie tę samą podstawę prawną, lecz różnią się tym, że uprawnionymi do zatrzymania prawnego są: sąd, prokurator (art. 137 ust. 1 pkt 1 i 2) lub starosta (art. 138 ust. 1), a zatrzymania fizycznego dokonuje policjant i w ograniczonym zakresie żołnierz Żandarmerii Wojskowej oraz inspektor Inspekcji Transportu Drogowego (ust. 1 in principio, art. 139 ust. 3 i 4). Zasadniczo zatrzymanie fizyczne poprzedza zatrzymanie prawne, chociaż dopuszczalna jest sytuacja odwrotna; kiedy zatrzymanie fizyczne jest wykonaniem zatrzymania prawnego.”

            Należy zastanowić się czy możliwe jest posługiwanie się zagranicznym prawem jazdy w przypadku gdy polskie zostało zatrzymane za punkty karne.

            Próżno szukać odpowiedzi na zadane pytanie w przepisach prawa. Przypadek ten budzi sporo wątpliwości. Aby je rozwiać, można pokusić się o pewne porównanie instytucji, które prowadzą do niemożności kierowania pojazdami silnikowymi przez określone osoby.

Po pierwsze najcięższą formą w takich przypadkach jest sądowy zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych. Jest to środek karny, który uniemożliwia określonej osobie kierowanie jakimkolwiek pojazdem mechanicznym, na podstawie jakiegokolwiek dokumentu, na całym terytorium Polski. Posiadaniem zagranicznego prawa jazdy nie można obejść tego zakazu, gdyż nie polega on na prostym zabraniu dokumentu, a na utracie uprawnień z niego wynikających.

Podobnie ma się kwestia w drugim przypadku z decyzją o cofnięciu uprawnień przez starostę, na podstawię art. 140 p.r.d:

Art. 140.  1. Decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym wydaje starosta w razie:

1)   stwierdzenia na podstawie orzeczenia lekarskiego istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem;

1a)  stwierdzenia na podstawie orzeczenia psychologicznego, wydanego po przeprowadzeniu badania psychologicznego w trybie określonym w art. 124 ust. 1 pkt 2 i 3, istnienia przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem;

2)   utraty przez kierowcę kwalifikacji, co stwierdza się na podstawie wyniku egzaminu państwowego;

3)   przekroczenia, w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy, liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego; decyzja o cofnięciu uprawnienia wydawana jest na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji;

4)   niepoddania się:

a)  sprawdzeniu kwalifikacji w trybie określonym w art. 114 ust. 1 pkt 1,

b)  badaniu lekarskiemu w trybie określonym w art. 122 ust. 1 pkt 3-5,

c)  badaniu psychologicznemu w trybie określonym w art. 124 ust. 1 pkt 2 lub 3.

            Decyzja o cofnięciu o której mowa nie wiąże się tylko z zatrzymaniem dokumentu, ale z odebraniem przyznanych uprawnień. Zgodnie z Komentarzem do p.r.d. autorstwa R.A. Stefańskiego: „Utrata przez kierowcę kwalifikacji jako przyczyna cofnięcia uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym (ust. 1 pkt 2) pozostaje w związku z wymogiem posiadania przez kierowcę umiejętności kierowania pojazdem w sposób nie zagrażający bezpieczeństwu ruchu drogowego i nie narażający kogokolwiek na szkodę (art. 87 ust. 1 pkt 1). Cofnięcie uprawnień uzasadnia verba legis "utrata kwalifikacji". Ustawa nie precyzuje, co należy rozumieć przez to pojęcie, lecz nie budzi wątpliwości, że chodzi zarówno o istotne braki w zakresie wiedzy teoretycznej, jak i umiejętności praktycznych.”

Przechodząc do samego zatrzymania dokumentu, czynność ta nie wiąże się z utratą uprawnień do kierowania pojazdem silnikowym. Może się więc, wydawać, że jeżeli uprawnienia pozostają przy danej osobie mogłaby ona, posługując się zagranicznym dokumentem, poruszać się samochodem po drogach polskich. Jednakże jest to wnioskowanie błędne. Zatrzymanie prawa jazdy nie powoduje wprawdzie utraty uprawnień, ale skutkuje ich zawieszeniem na okres zatrzymania. Co za tym idzie osoba, które zatrzymano prawo jazdy faktycznie tych uprawnień nie posiada. Zgodnie z już wyżej powołanym komentarzem do p.r.d.: „Osoba, która kieruje pojazdem silnikowym na drodze publicznej, mimo że prawo jazdy zostało jej zatrzymane, dopuszcza się wykroczenia z art. 94 § 1 k.w.; nie ma ona uprawnienia do kierowania takim pojazdem, gdyż zatrzymanie prawa jazdy powoduje jego zawieszenie. Skutkiem zatrzymania prawa jazdy lub pozwolenia jest zawieszenie uprawnień (art. 135 p.r.d.)”

             Wykroczenie o którym mowa:

Art. 94.  § 1. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu pojazd pomimo braku dopuszczenia pojazdu do ruchu.

            Jak, więc wynika z powyższego kierując pojazd silnikowy i posługując się przy tym zagranicznym prawem jazdy podczas gdy polskie uprawnienia są zawieszone, naraża Pana na odpowiedzialność za wykroczenie prowadzenia pojazdu bez wymaganych uprawnień. Fakt, że posiada Pan uprawnienia nadane za granicą nie niweluje skutków zawieszenia ich w naszym kraju. Tak samo, to, że uprawnienia cofnięto tutaj, nie wpływa na ich posiadanie w innym  kraju. Organy administracji, które zajmują się tymi sprawami nie obejmują swoimi kompetencjami innych państw.

Reasumując:

W zobrazowanym przypadku nie istnieje możliwość posługiwania się czeskim prawem jazdy. W wyniku zatrzymania prawa jazdy zostały zawieszone uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym, czyli faktycznie tych uprawnień Pan nie posiada.  Mogą one zostać przywrócone jeżeli ustanie przyczyna dla. Jeżeli będzie Pan poruszał się po terytorium Polski, posługując się zagranicznym dokumentem naraża się Pan na odpowiedzialność z art. 94 k.w., za kierowanie pojazdem silnikowym bez uprawnień.