Upadłość konsumencka a interesy wierzycieli i innych osób
Upadłość konsumencka a interesy wierzycieli
Upadłość konsumenta zazwyczaj powoduje, iż wierzyciele nie odzyskają części swych należności. Jednak nowe postępowanie przyspieszy wierzycielom dochodzenie ich należności.
Dotąd, zależnie od tytułu wierzytelności i jej zabezpieczenia, wierzyciel zazwyczaj musiał dochodzić swoich roszczeń poprzez uzyskanie tytułu egzekucyjnego w postępowaniu sądowym, z ewentualnym zabezpieczeniem wierzytelności w postępowaniu zabezpieczającym. Postępowanie to obejmuje najczęściej minimum dwa stadia.
Uzyskiwanie tytułu egzekucyjnego może trwać nawet kilkanaście miesięcy; a to ze względu na określone terminy sądowe, stosunkowo niewielkie wymogi co do składania sprzeciwu czy zażalenia od nakazu zapłaty oraz przedłużanie w rozmaity sposób postępowania przez dłużnika. Tytułem egzekucyjnym (według art. 777 Kodeksu postępowania cywilnego) jest np. orzeczenie sądu prawomocne bądź podlegające natychmiastowej wykonalności, ugoda zawarta przed sądem, a także akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji. Jeśli więc podstawą roszczenia jest bankowy tytuł egzekucyjny lub gdy dłużnik podda się egzekucji wprost przez akt notarialny, postępowanie będzie o wiele szybsze.
Następnie trzeba uzyskać tytuł wykonawczy, a więc tytuł egzekucyjny powinien zostać zaopatrzony przez sąd w klauzulę wykonalności (zgodnie z art. 776 K.p.c.). Ten kolejny etap postępowania egzekucyjnego także trwa bardzo długo i nie gwarantuje pełnego zaspokojenia wierzyciela; a to ze względu na obowiązujące regulacje proceduralne, możliwość składania zażaleń na czynności komornika i powództw przeciwegzekucyjnych, a również na konieczność uzyskania klauzuli wykonalności na współmałżonka oraz uwzględnienia ewentualnych małżeńskich umów majątkowych.
Wierzyciel może oczywiście skorzystać z postępowania zabezpieczającego.
W każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd, przed wszczęciem postępowania lub w jego toku wierzyciel może bowiem żądać udzielenia zabezpieczenia, jeśli uprawdopodobni roszczenie i wykaże interes prawny polegający na tym, że brak zabezpieczenia poważnie utrudni wykonanie zapadłego orzeczenia i uniemożliwi osiągnięcie celu postępowania. Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych (wg art. 747 K.p.c.) następuje m.in. przez zajęcie rachunku bankowego, obciążenie nieruchomości hipoteką przymusową, ustanowienie zakazu zbywania czy obciążenie nieruchomości.
Trudna do przeprowadzenia jest zwłaszcza egzekucja z zamieszkanej nieruchomości. Jest ona bowiem szczególnie uwarunkowana i obwarowana wieloma ograniczeniami dotyczącymi przede wszystkim wyprowadzenia dłużnika wraz z rodziną.
Na czas postępowania i zmniejszenie stopnia zaspokojenia wierzyciela wpływ ma także zaistnienie ewentualnego zbiegu egzekucji prowadzonej przez kilku wierzycieli. Od każdej zaś wyegzekwowanej kwoty, komornik potrąca swoje koszty, co dodatkowo uszczupla odzyskaną należność. Ze względu na wysokie koszty i czasochłonność dochodzenie należności na drodze cywilnej jest bardzo niekorzystne dla wierzyciela.
Natomiast w przypadku postępowania upadłościowego konsumenta wierzyciel nie musi przechodzić przedstawionej wyżej drogi sądowej i egzekucyjnej. W tym postępowaniu wierzyciel może uczestniczyć w rozprawie, podczas której sąd ustala plan spłaty zobowiązań przez dłużnika, z którego wynika też, jaka część wierzytelności po zrealizowaniu planu spłaty zostanie umorzona. Wierzyciel ma więc pewien wpływ na określenie przez sąd wysokości spłat po likwidacji majątku dłużnika, ponieważ wierzyciel jest uczestnikiem tego postępowania. Gdyby doszło do jakiegoś rażącego naruszenia interesu wierzyciela, to w toku postępowania odwoławczego wierzyciel może uruchomić kontrolę sądu wyższej instancji, który będzie oceniał, czy te proporcje właściwie zostały zachowane.
W czasie realizacji planu spłaty wierzyciel ma jedynie prawo wnioskowania o zmianę planu, jeżeli poprawi się sytuacja majątkowa upadłego.
