Rozdział I - Podstawowe obowiązki pracodawcy

Kodeks pracy

Artykuły 207-209[3]
Art. 207

§ 1

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy, o których mowa w art. 23711.

§ 2

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:
  1. organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
  2. zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;
  3. reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy;
  4. zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy;
  5. uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych;
  6. zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;
  7. zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

§ 21

Koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób nie mogą obciążać pracowników.

§ 3

Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

Komentarz

Artykuł 207 określa fundamentalną zasadę odpowiedzialności pracodawcy za bezpieczeństwo i higienę pracy. Odpowiedzialność ta ma charakter obiektywny i nie może być przeniesiona na pracowników ani na zewnętrznych specjalistów bhp. Pracodawca ma obowiązek aktywnie chronić zdrowie i życie pracowników poprzez organizację pracy, kontrolę przestrzegania przepisów oraz stałe doskonalenie warunków pracy. Koszty działań w zakresie bhp nigdy nie mogą obciążać pracowników.

Art. 2071

§ 1

Pracodawca jest obowiązany przekazywać pracownikom informacje o:
  1. zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników;
  2. działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń, o których mowa w pkt 1;
  3. pracownikach wyznaczonych do:
    1. udzielania pierwszej pomocy,
    2. wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.

§ 2

Informacja o pracownikach, o których mowa w § 1 pkt 3, obejmuje:
  1. imię i nazwisko;
  2. miejsce wykonywania pracy;
  3. numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej.

Komentarz

Artykuł 207? określa szczegółowy obowiązek informacyjny pracodawcy wobec pracowników. Informacje te muszą dotyczyć konkretnych zagrożeń występujących w zakładzie pracy, działań ochronnych oraz osób odpowiedzialnych za pierwszą pomoc i ewakuację. Prawidłowe wypełnienie tego obowiązku jest kluczowe dla świadomości pracowników o ryzykach zawodowych i sposobach postępowania w sytuacjach kryzysowych.

Art. 208

§ 1

W razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:
  1. współpracować ze sobą;
  2. wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu;
  3. ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników;
  4. informować siebie nawzajem oraz pracowników lub ich przedstawicieli o działaniach w zakresie zapobiegania zagrożeniom zawodowym występującym podczas wykonywanych przez nich prac.

§ 2

Wyznaczenie koordynatora, o którym mowa w § 1, nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom.

§ 3

Pracodawca, na którego terenie wykonują prace pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, jest obowiązany dostarczać tym pracodawcom, w celu przekazania pracownikom, informacje, o których mowa w art. 2071.

Komentarz

Artykuł 208 reguluje szczególnie istotną kwestię współpracy między pracodawcami, gdy ich pracownicy wykonują pracę w tym samym miejscu. Sytuacja taka występuje często na budowach, w halach produkcyjnych czy podczas prac remontowych. Wymóg wyznaczenia koordynatora bhp oraz ustalenia zasad współdziałania ma zapobiegać sytuacjom, w których niejasny podział odpowiedzialności prowadzi do zagrożeń dla pracowników. Każdy pracodawca zachowuje pełną odpowiedzialność za swoich pracowników.

Art. 209

Artykuł uchylony

Art. 2091

§ 1

Pracodawca jest obowiązany:
  1. zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników;
  2. wyznaczyć pracowników do:
    1. udzielania pierwszej pomocy,
    2. wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników;
  3. zapewnić łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.

§ 2

Działania, o których mowa w § 1, powinny być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy oraz rodzaju i poziomu występujących zagrożeń.

§ 3

Liczba pracowników, o których mowa w § 1 pkt 2, ich szkolenie oraz wyposażenie powinny uwzględniać rodzaj i poziom występujących zagrożeń.

§ 4

W przypadku zatrudniania przez pracodawcę wyłącznie pracowników młodocianych lub niepełnosprawnych - działania, o których mowa w § 1 pkt 2, może wykonywać sam pracodawca. Przepis § 3 stosuje się odpowiednio.

Komentarz

Artykuł 209? nakłada na pracodawcę obowiązek przygotowania zakładu pracy na sytuacje kryzysowe. Pracodawca musi zapewnić odpowiednie środki do pierwszej pomocy i zwalczania pożarów, wyznaczyć przeszkolonych pracowników oraz zapewnić łączność ze służbami ratunkowymi. Zakres tych działań musi być proporcjonalny do specyfiki działalności, liczby pracowników oraz poziomu zagrożeń występujących w danym zakładzie pracy.

Art. 2092

§ 1

W przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia dla zdrowia lub życia pracodawca jest obowiązany:
  1. niezwłocznie poinformować pracowników o tych zagrożeniach oraz podjąć działania w celu zapewnienia im odpowiedniej ochrony;
  2. niezwłocznie dostarczyć pracownikom instrukcje umożliwiające, w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia, przerwanie pracy i oddalenie się z miejsca zagrożenia w miejsce bezpieczne.

§ 2

W razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia pracodawca jest obowiązany:
  1. wstrzymać pracę i wydać pracownikom polecenie oddalenia się w miejsce bezpieczne;
  2. do czasu usunięcia zagrożenia nie wydawać polecenia wznowienia pracy.

Komentarz

Artykuł 209? określa procedury postępowania pracodawcy w sytuacjach zagrożenia. Rozróżnia przy tym możliwość wystąpienia zagrożenia (gdy pracodawca musi informować i przygotowywać instrukcje) oraz rzeczywiste bezpośrednie zagrożenie (gdy pracodawca musi natychmiast wstrzymać pracę i nakazać ewakuację). Zakaz wznawiania pracy do czasu usunięcia zagrożenia ma charakter bezwzględny i chroni życie oraz zdrowie pracowników.

Art. 2093

§ 1

Pracodawca jest obowiązany umożliwić pracownikom, w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla ich zdrowia lub życia albo dla zdrowia lub życia innych osób, podjęcie działań w celu uniknięcia niebezpieczeństwa - nawet bez porozumienia z przełożonym - na miarę ich wiedzy i dostępnych środków technicznych.

§ 2

Pracownicy, którzy podjęli działania, o których mowa w § 1, nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych konsekwencji tych działań, pod warunkiem że nie zaniedbali swoich obowiązków.

Komentarz

Artykuł 209? przyznaje pracownikom istotne uprawnienie do samodzielnego podjęcia działań ratunkowych w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia, nawet bez zgody przełożonego. Przepis ten chroni pracowników przed negatywnymi konsekwencjami takiego działania, o ile działa w dobrej wierze i nie zaniedbują swoich obowiązków. Jest to ważny element systemu ochrony życia i zdrowia w miejscu pracy, który premiuje odpowiedzialność i inicjatywę pracowników w sytuacjach kryzysowych.

Masz pytania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych z obowiązkami pracodawcy w zakresie bhp, odpowiedzialnością za wypadki przy pracy oraz przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa pracowników.

Zadaj pytanie prawnikowi