Rozdział II - Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy

Kodeks pracy

Artykuły 241[14]-241[21]
Art. 24114

§ 1

Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy, zwany dalej ?układem ponadzakładowym", zawierają:
  1. ze strony pracowników właściwy statutowo organ ponadzakładowej organizacji związkowej;
  2. ze strony pracodawców właściwy statutowo organ organizacji pracodawców - w imieniu zrzeszonych w tej organizacji pracodawców.

§ 2

(uchylony)

§ 3

(uchylony)

Komentarz

Artykuł 24114 określa strony ponadzakładowego układu zbiorowego pracy. Ze strony pracowników występuje właściwy statutowo organ ponadzakładowej organizacji związkowej, natomiast ze strony pracodawców - właściwy statutowo organ organizacji pracodawców, który zawiera układ w imieniu wszystkich pracodawców zrzeszonych w tej organizacji. Przepis ten stanowi fundament systemu zbiorowych stosunków pracy na poziomie ponadzakładowym.

Art. 24114a

§ 1

W razie gdy ponadzakładowa organizacja związkowa reprezentująca pracowników, dla których ma być zawarty układ ponadzakładowy, wchodzi w skład zrzeszenia (federacji) związków zawodowych lub ogólnokrajowej organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji), do zawarcia układu jest upoważniona, z zastrzeżeniem § 2, wyłącznie ta ponadzakładowa organizacja związkowa.

§ 2

Ogólnokrajowa organizacja międzyzwiązkowa (konfederacja) uczestniczy w rokowaniach i zawiera układ ponadzakładowy w miejsce wchodzących w jej skład ponadzakładowych organizacji związkowych, reprezentujących pracowników, dla których układ ten ma być zawarty i które uzyskały reprezentatywność na podstawie art. 252 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych, w razie skierowania do niej umotywowanego pisemnego wniosku w tej sprawie przez organizację pracodawców prowadzącą rokowania w sprawie zawarcia tego układu lub co najmniej jedną z pozostałych ponadzakładowych organizacji związkowych prowadzących rokowania w sprawie zawarcia tego układu. Organizacja, do której skierowano wniosek, nie może odmówić przystąpienia do rokowań; odmowa skutkuje pozbawieniem reprezentatywności dla potrzeb określonego układu ponadzakładowego wszystkich organizacji, w miejsce których powinna wstąpić organizacja, do której skierowany został wniosek.

§ 3

W razie gdy organizacja pracodawców zrzeszająca pracodawców, którzy mają być objęci układem ponadzakładowym, wchodzi w skład federacji lub konfederacji, prawo do zawarcia układu przysługuje organizacji, w której pracodawcy są bezpośrednio zrzeszeni.

Komentarz

Artykuł 24114a reguluje kwestię reprezentacji w przypadku złożonych struktur związkowych i pracodawczych. Wprowadza zasadę, że do zawarcia układu uprawniona jest organizacja, w której członkowie są bezpośrednio zrzeszeni, chyba że konfederacja zostanie formalnie wezwana do przystąpienia do rokowań. Przepis ten ma na celu zapewnienie efektywności procesu negocjacji zbiorowych przy zachowaniu demokratycznej reprezentacji.

Art. 24115
Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu ponadzakładowego przysługuje:
  1. organizacji pracodawców uprawnionej do zawarcia układu ze strony pracodawców;
  2. każdej ponadzakładowej organizacji związkowej reprezentującej pracowników, dla których ma być zawarty układ.

Komentarz

Artykuł 24115 określa podmioty uprawnione do wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu ponadzakładowego. Prawo to przysługuje zarówno organizacji pracodawców, jak i każdej ponadzakładowej organizacji związkowej reprezentującej pracowników objętych układem. Przepis ten realizuje zasadę równouprawnienia partnerów społecznych w procesie tworzenia zbiorowego prawa pracy.

Art. 24116

§ 1

Jeżeli pracowników, dla których ma być zawarty układ ponadzakładowy, reprezentuje więcej niż jedna organizacja związkowa, rokowania w celu zawarcia układu prowadzi ich wspólna reprezentacja lub działające wspólnie poszczególne organizacje związkowe.

§ 2

Jeżeli w terminie wyznaczonym przez podmiot występujący z inicjatywą zawarcia układu ponadzakładowego, nie krótszym niż 30 dni od dnia zgłoszenia inicjatywy zawarcia układu, nie wszystkie organizacje związkowe przystąpią do rokowań w trybie określonym w § 1, do prowadzenia rokowań są uprawnione organizacje związkowe, które przystąpiły do rokowań. Rokowania te są prowadzone w trybie określonym w § 1.

§ 3

Warunkiem prowadzenia rokowań, o których mowa w § 2, jest uczestniczenie w nich co najmniej jednej reprezentatywnej ponadzakładowej organizacji związkowej w rozumieniu art. 252 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych.

§ 4

Jeżeli przed zawarciem układu zostanie utworzona ponadzakładowa organizacja związkowa, ma ona prawo przystąpić do rokowań.

§ 5

Układ ponadzakładowy zawierają wszystkie organizacje związkowe, które prowadziły rokowania nad tym układem, bądź co najmniej wszystkie reprezentatywne organizacje związkowe, w rozumieniu art. 252 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, uczestniczące w rokowaniach.

Komentarz

Artykuł 24116 reguluje procedurę prowadzenia rokowań w przypadku pluralizmu związkowego. Wymaga współdziałania organizacji związkowych, ale jednocześnie ustanawia mechanizmy zapobiegające blokowaniu procesu negocjacji przez organizacje nieprzystępujące do rokowań. Kluczowy jest wymóg udziału co najmniej jednej reprezentatywnej organizacji związkowej, co zapewnia legitymizację zawartego układu.

Art. 24117

Artykuł uchylony

Art. 24118

§ 1

Na wspólny wniosek organizacji pracodawców i ponadzakładowych organizacji związkowych, które zawarły układ ponadzakładowy, minister właściwy do spraw pracy może - gdy wymaga tego ważny interes społeczny - rozszerzyć, w drodze rozporządzenia, stosowanie tego układu w całości lub w części na pracowników zatrudnionych u pracodawcy nieobjętego żadnym układem ponadzakładowym, prowadzącego działalność gospodarczą taką samą lub zbliżoną do działalności pracodawców objętych tym układem, ustalonej na podstawie odrębnych przepisów dotyczących klasyfikacji działalności, po zasięgnięciu opinii tego pracodawcy lub wskazanej przez niego organizacji pracodawców oraz zakładowej organizacji związkowej, o ile taka działa u pracodawcy.

§ 2

Wniosek o rozszerzenie stosowania układu ponadzakładowego powinien wskazywać nazwę pracodawcy i jego siedzibę, a także uzasadnienie potrzeby rozszerzenia stosowania układu ponadzakładowego oraz zawierać informacje i dokumenty niezbędne do stwierdzenia wymogów, o których mowa w § 1.

§ 3

(uchylony)

§ 4

Rozszerzenie stosowania układu ponadzakładowego obowiązuje nie dłużej niż do czasu objęcia pracodawcy innym układem ponadzakładowym.

§ 5

Do wniosku o uchylenie rozszerzenia stosowania układu stosuje się odpowiednio przepisy § 1 i 2 oraz art. 2418 § 2.

Komentarz

Artykuł 24118 przewiduje możliwość administracyjnego rozszerzenia stosowania układu ponadzakładowego na pracodawców nieobjętych żadnym układem. Wymaga to łącznego spełnienia kilku przesłanek: wspólnego wniosku stron układu, ważnego interesu społecznego, prowadzenia przez pracodawcę działalności zbliżonej do objętej układem oraz zasięgnięcia opinii zainteresowanych podmiotów. Mechanizm ten służy zapewnieniu jednolitych standardów w danej branży.

Art. 24119

§ 1

W razie połączenia lub podziału organizacji związkowej lub organizacji pracodawców, która zawarła układ ponadzakładowy, jej prawa i obowiązki przechodzą na organizację powstałą w wyniku połączenia lub podziału.

§ 2

W razie rozwiązania organizacji pracodawców lub wszystkich organizacji związkowych, będących stroną układu ponadzakładowego, pracodawca może odstąpić od stosowania układu ponadzakładowego w całości lub w części po upływie okresu co najmniej równego okresowi wypowiedzenia układu, składając stosowne oświadczenie na piśmie pozostałej stronie tego układu. Przepis art. 2418 § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 3

(uchylony)

§ 4

Informacje dotyczące spraw, o których mowa w § 1 i 2, podlegają zgłoszeniu do rejestru układów.

Komentarz

Artykuł 24119 określa skutki zmian organizacyjnych po stronie partnerów społecznych będących stronami układu ponadzakładowego. W przypadku połączenia lub podziału organizacji następuje sukcesja praw i obowiązków, natomiast rozwiązanie organizacji otwiera pracodawcy możliwość odstąpienia od stosowania układu po upływie określonego terminu. Przepis ten zapewnia ciągłość stosowania układów zbiorowych pomimo zmian w strukturze organizacyjnej ich stron.

Art. 24120

Artykuł uchylony

Art. 24121

Artykuł uchylony

Masz pytania dotyczące układów zbiorowych pracy?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych z negocjacjami zbiorowymi, zawieraniem układów ponadzakładowych i reprezentacją związkową.

Zadaj pytanie prawnikowi