Rozdział I - Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy

Kodeks pracy

Artykuły 114-123

Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy

Artykuły 114-123 ? Kodeks pracy
Art. 114
Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach niniejszego rozdziału.

Komentarz

Artykuł 114 stanowi podstawową normę odpowiedzialności materialnej pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy. Odpowiedzialność ta powstaje przy spełnieniu trzech przesłanek: naruszenia obowiązków pracowniczych, powstania szkody oraz winy pracownika. Jest to odpowiedzialność ograniczona w stosunku do odpowiedzialności przewidzianej w Kodeksie cywilnym.

Art. 115
Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.

Komentarz

Artykuł 115 określa zakres odpowiedzialności pracownika, ograniczając go do rzeczywistej straty (damnum emergens), z wyłączeniem utraconych korzyści (lucrum cessans). Odpowiedzialność obejmuje tylko normalne następstwa działania lub zaniechania, co oznacza wyłączenie odpowiedzialności za następstwa nadzwyczajne i niemożliwe do przewidzenia.

Art. 116
Pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.

Komentarz

Artykuł 116 nakłada na pracodawcę ciężar dowodu w zakresie wykazania przesłanek odpowiedzialności pracownika. Pracodawca musi udowodnić: naruszenie obowiązków pracowniczych, winę pracownika, powstanie szkody, jej wysokość oraz związek przyczynowy między zachowaniem pracownika a szkodą.

Art. 117

§ 1

Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia.

§ 2

Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.

§ 3

Uchylony

Komentarz

Artykuł 117 wprowadza istotne ograniczenia odpowiedzialności pracownika. § 1 przewiduje redukcję odpowiedzialności w przypadku przyczynienia się pracodawcy lub innych osób do powstania szkody. § 2 chroni pracownika przed odpowiedzialnością za szkody powstałe w ramach normalnego ryzyka gospodarczego związanego z działalnością pracodawcy.

Art. 118
W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.

Komentarz

Artykuł 118 reguluje odpowiedzialność solidarną kilku pracowników za wyrządzoną szkodę. Zakres odpowiedzialności każdego z pracowników uzależniony jest od stopnia przyczynienia się i winy. Jeżeli nie można ustalić tych kryteriów indywidualnie, pracownicy odpowiadają w częściach równych.

Art. 119
Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Komentarz

Artykuł 119 wprowadza maksymalną granicę odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika, określając ją na poziomie trzymiesięcznego wynagrodzenia. Jest to kluczowe ograniczenie chroniące pracownika przed nadmiernymi konsekwencjami finansowymi. Limit ten nie dotyczy jednak sytuacji, gdy pracownik umyślnie wyrządził szkodę (art. 122).

Art. 120

§ 1

W razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca.

§ 2

Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność przewidzianą w przepisach niniejszego rozdziału.

Komentarz

Artykuł 120 reguluje odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobom trzecim. § 1 wprowadza zasadę wyłącznej odpowiedzialności pracodawcy wobec osób trzecich, co chroni pracownika przed bezpośrednimi roszczeniami zewnętrznymi. § 2 przewiduje jednak możliwość regresu pracodawcy wobec pracownika na zasadach określonych w rozdziale o odpowiedzialności materialnej.

Art. 121

§ 1

Jeżeli naprawienie szkody następuje na podstawie ugody pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, wysokość odszkodowania może być obniżona, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności stopnia winy pracownika i jego stosunku do obowiązków pracowniczych.

§ 2

Przy uwzględnieniu okoliczności wymienionych w § 1 wysokość odszkodowania może być także obniżona przez sąd pracy; dotyczy to również przypadku, gdy naprawienie szkody następuje na podstawie ugody sądowej.

Komentarz

Artykuł 121 umożliwia obniżenie wysokości odszkodowania zarówno w drodze ugody pozasądowej, jak i przez sąd pracy. Przesłankami obniżenia są wszystkie okoliczności sprawy, w szczególności stopień winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do obowiązków. Przepis ten służy łagodzeniu odpowiedzialności pracownika w uzasadnionych przypadkach.

Art. 1211

§ 1

W razie niewykonania ugody przez pracownika, podlega ona wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, po nadaniu jej klauzuli wykonalności przez sąd pracy.

§ 2

Sąd pracy odmówi nadania klauzuli wykonalności ugodzie, jeżeli ustali, że jest ona sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.

Komentarz

Artykuł 1211 reguluje wykonanie ugody zawartej między pracodawcą a pracownikiem w sprawie naprawienia szkody. § 1 przewiduje możliwość przymusowego wykonania ugody po nadaniu klauzuli wykonalności. § 2 chroni pracownika przed wykonaniem ugód sprzecznych z prawem lub zasadami współżycia społecznego.

Art. 122
Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

Komentarz

Artykuł 122 wprowadza wyjątek od ograniczeń odpowiedzialności przewidzianych w art. 115 i 119. W przypadku umyślnego wyrządzenia szkody pracownik odpowiada w pełnej wysokości, bez ograniczenia do rzeczywistej straty i bez limitu trzymiesięcznego wynagrodzenia. Umyślność oznacza, że pracownik chciał wyrządzić szkodę lub co najmniej godził się na jej powstanie.

Art. 123

Artykuł uchylony

Masz pytania dotyczące odpowiedzialności materialnej pracownika?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych z odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną pracodawcy, ustaleniem wysokości odszkodowania i obroną Twoich praw jako pracownika.

Zadaj pytanie prawnikowi