Rozdział I - Przepisy ogólne

Kodeks pracy

Artykuły 190-193
Art. 190

§ 1

Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

§ 2

Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat, z zastrzeżeniem art. 191 § 21-23.

Komentarz

Artykuł 190 definiuje pojęcie młodocianego pracownika i ustala minimalny wiek zatrudnienia. Za młodocianego uważa się osobę w wieku 15-18 lat. Generalnie zabronione jest zatrudnianie osób poniżej 15 roku życia, z wyjątkami określonymi w art. 191, które dopuszczają zatrudnienie osób niemających 15 lat w określonych warunkach związanych z przygotowaniem zawodowym.

Art. 191

§ 1

Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:
  1. ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową;
  2. przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

§ 2

Młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.

§ 21

Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołą podstawową, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat.

§ 22

Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, niemająca 15 lat, z wyjątkiem osoby, o której mowa w § 21, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.

§ 23

Osoba, która nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

§ 24

Zawarcie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z osobą, o której mowa w § 22 i § 23, jest dopuszczalne w przypadku wyrażenia na to zgody przez przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego tej osoby oraz uzyskania pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.

§ 25

W przypadku osoby, o której mowa w § 23, wymagane jest również uzyskanie zezwolenia dyrektora ośmioletniej szkoły podstawowej, w której obwodzie mieszka ta osoba, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą.

§ 26

Z osobą, która ukończyła 15 lat i nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, może być, na wniosek jej przedstawiciela ustawowego lub opiekuna, zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, jeżeli:
  1. została ona przyjęta do oddziału przysposabiającego do pracy utworzonego w ośmioletniej szkole podstawowej albo
  2. uzyskała zezwolenie dyrektora ośmioletniej szkoły podstawowej, w której obwodzie mieszka, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą oraz uzyskała pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej.

§ 27

Z osobą, która ukończyła 15 lat i nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, spełniającą obowiązek szkolny poza szkołą, może być, po ukończeniu przez nią przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu. Przepis § 26 pkt 2 stosuje się odpowiednio.

§ 3

Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego oraz zasady wynagradzania młodocianych w tym okresie.

§ 4

Uchylony

§ 5

Uchylony

Komentarz

Artykuł 191 określa szczegółowe warunki, jakie muszą zostać spełnione, aby młodociany mógł być zatrudniony. Podstawowym wymogiem jest ukończenie ośmioletniej szkoły podstawowej oraz przedstawienie świadectwa lekarskiego. Młodociany bez kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony wyłącznie w celu przygotowania zawodowego. Przepis ten w paragrafach 21-27 reguluje szczególne przypadki zatrudniania osób poniżej 15 roku życia, które ukończyły szkołę podstawową lub spełniają obowiązek szkolny poza szkołą, pod warunkiem uzyskania odpowiednich zgód i zezwoleń.

Art. 1911
Osoba, która ukończyła 18 lat w trakcie nauki w ośmioletniej szkole podstawowej, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym ukończyła tę szkołę.

Komentarz

Artykuł 1911 wprowadza szczególną ochronę dla osób, które ukończyły 18 lat będąc jeszcze w trakcie nauki w szkole podstawowej. Przepis ten pozwala na stosowanie wobec takich osób korzystniejszych regulacji dotyczących młodocianych przez rok kalendarzowy, w którym ukończyły szkołę. Ma to na celu ułatwienie im wejścia na rynek pracy i zdobycia pierwszych doświadczeń zawodowych w warunkach zwiększonej ochrony prawnej.

Art. 192
Pracodawca jest obowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy.

Komentarz

Artykuł 192 nakłada na pracodawcę szczególny obowiązek zapewnienia młodocianym pracownikom odpowiedniej opieki i pomocy. Wynika to z faktu, że młodociani są grupą wymagającą szczególnej ochrony ze względu na wiek i brak doświadczenia zawodowego. Pracodawca powinien zapewnić takie warunki pracy, które umożliwią młodocianemu właściwe przystosowanie się do wykonywania obowiązków zawodowych, w tym poprzez szkolenia, nadzór doświadczonych pracowników oraz stworzenie bezpiecznego środowiska pracy.

Art. 193
Pracodawca jest obowiązany prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.

Komentarz

Artykuł 193 zobowiązuje pracodawcę do prowadzenia ewidencji pracowników młodocianych. Obowiązek ten wynika z konieczności szczególnego monitorowania warunków pracy młodocianych oraz zapewnienia im odpowiedniej ochrony prawnej. Ewidencja powinna zawierać dane umożliwiające weryfikację przestrzegania przez pracodawcę przepisów dotyczących zatrudniania młodocianych, w tym m.in. informacje o wieku pracownika, rodzaju wykonywanej pracy, wymiarze czasu pracy oraz odbywaniu przygotowania zawodowego.

Masz pytania dotyczące zatrudniania młodocianych?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych z umowami o pracę, przygotowaniem zawodowym młodocianych, warunkami zatrudnienia nieletnich oraz obowiązkami pracodawcy.

Zadaj pytanie prawnikowi