Rozdział VI - Odpowiedzialność porządkowa pracowników

Kodeks pracy

Artykuły 108-113^1
Art. 108

§ 1

Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować:
1) karę upomnienia;
2) karę nagany.

§ 2

Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości albo w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu lub spożywanie alkoholu lub zażywanie środka działającego podobnie do alkoholu w czasie pracy - pracodawca może również stosować karę pieniężną.

§ 3

Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87 § 1 pkt 1-3.

§ 4

Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

Komentarz

Artykuł 108 określa katalog kar porządkowych, jakie może zastosować pracodawca wobec pracownika za naruszenie obowiązków pracowniczych. Podstawowymi karami są upomnienie i nagana, a w określonych przypadkach także kara pieniężna. Kara pieniężna może być stosowana wyłącznie za ściśle określone przewinienia, takie jak naruszenie przepisów BHP, nieusprawiedliwioną nieobecność czy stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości.

Art. 109

§ 1

Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia.

§ 2

Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika.

§ 3

Jeżeli z powodu nieobecności w zakładzie pracy pracownik nie może być wysłuchany, bieg dwutygodniowego terminu przewidzianego w § 1 nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do pracy.

Komentarz

Artykuł 109 reguluje terminy stosowania kar porządkowych oraz procedurę ich nakładania. Pracodawca ma dwa tygodnie od powzięcia wiadomości o przewinieniu i maksymalnie trzy miesiące od jego popełnienia na zastosowanie kary. Kluczowe jest również obowiązkowe wysłuchanie pracownika przed nałożeniem kary, co stanowi realizację zasady prawa do obrony.

Art. 110
O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika.

Komentarz

Artykuł 110 określa wymogi formalne związane z zastosowaniem kary porządkowej. Zawiadomienie o karze musi być sporządzone na piśmie i zawierać konkretne informacje o naruszeniu oraz dacie jego popełnienia. Pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika o przysługującym mu prawie do wniesienia sprzeciwu, co zapewnia realizację zasady dwuinstancyjności.

Art. 111
Przy stosowaniu kary bierze się pod uwagę w szczególności rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do pracy.

Komentarz

Artykuł 111 wskazuje kryteria, którymi powinien kierować się pracodawca przy wymierzaniu kary porządkowej. Zasada indywidualizacji kary wymaga uwzględnienia nie tylko charakteru przewinienia, ale także okoliczności podmiotowych, takich jak dotychczasowa postawa pracownika. Kara powinna być współmierna do popełnionego przewinienia.

Art. 112

§ 1

Jeżeli zastosowanie kary nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, pracownik może w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu wnieść sprzeciw. O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej. Nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia jest równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu.

§ 2

Pracownik, który wniósł sprzeciw, może w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odrzuceniu tego sprzeciwu wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary.

§ 3

W razie uwzględnienia sprzeciwu wobec zastosowanej kary pieniężnej lub uchylenia tej kary przez sąd pracy, pracodawca jest obowiązany zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary.

Komentarz

Artykuł 112 ustanawia tryb odwoławczy od kary porządkowej. Pracownik ma prawo wnieść sprzeciw w ciągu 7 dni, a w przypadku jego odrzucenia ? drogę do sądu pracy w ciągu kolejnych 14 dni. Procedura ta zapewnia ochronę praw pracownika i możliwość weryfikacji zasadności nałożonej kary przez niezależny organ.

Art. 113

§ 1

Karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. Pracodawca może, z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem tego terminu.

§ 2

Przepis § 1 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio w razie uwzględnienia sprzeciwu przez pracodawcę albo wydania przez sąd pracy orzeczenia o uchyleniu kary.

Komentarz

Artykuł 113 reguluje zasady wygasania kary porządkowej. Po roku nienagannej pracy kara staje się niebyła, co oznacza, że nie może być uwzględniana przy ocenie dalszego zachowania pracownika. Przepis umożliwia również wcześniejsze uznanie kary za niebyłą przez pracodawcę, co stanowi formę nagrody za poprawę postawy pracownika.

Art. 1131

Artykuł uchylony

Masz pytania dotyczące odpowiedzialności porządkowej w pracy?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych z karami porządkowymi, sprzeciwami wobec kar oraz ochroną praw pracowniczych.

Zadaj pytanie prawnikowi