Kto może się pojednać za małoletniego pokrzywdzonego
Przepis art. 66 § 3 Kodeksu karnego pozwala na warunkowe umorzenie postępowania karnego o przestępstwo zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności, jeżeli sprawca pojedna się z pokrzywdzonym. W pewnej sprawie o znęcanie się rodzica nad dzieckiem pojawiła się wątpliwość, czy ze sprawcą – rodzicem w imieniu małoletniego dziecka może pojednać się kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy. Zagadnienie to trafiło (w formie pytania prawnego zadanego przez sąd odwoławczy) do Sądu Najwyższego, który orzekł, iż
Do pojednania małoletniego pokrzywdzonego z jego rodzicem w trybie art. 66 § 3 k.k. uprawniony jest kurator wyznaczony przez sąd opiekuńczy do reprezentowania małoletniego. Na pojednanie to musi zezwolić sąd opiekuńczy.
Stosownie do treści art. 51 § 2 k.p.k. – jeżeli pokrzywdzony jest małoletni, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje. Instytucja przedstawiciela ustawowego uregulowana została w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, a zdaniem Sądu Najwyższego w postępowaniu karnym należy ją stosować całościowo.
Sąd Najwyższy przyjął, że pojęcie czynności prawnych w rozumieniu art. 98 § 2 pkt 2 k.r.o. obejmuje również czynności z zakresu prawa karnego. Zawarty w art. 98 § 3 k.r.o. zakaz reprezentacji dziecka przez rodziców obowiązuje przed sądem oraz każdym organem państwowym. W takiej sytuacji na podstawie art. 99 k.r.o. do reprezentacji dziecka i wykonywania jego praw w postępowaniu karnym uprawniony jest kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.
Sąd Najwyższy nie zgodził się z wyrażanym w doktrynie prawniczej poglądem, iż ze względu na indywidualny i osobisty charakter pojednania nikt nie może dokonać tej czynności w imieniu pokrzywdzonego. Treść art. 98 § 2 pkt 2 k.r.o. wyraźnie bowiem upoważnia do wykonywania czynności prawnych między dzieckiem a jego rodzicami. W procesie karnym realizacja czynności prawnej następuje przez czynność procesową. Przedstawiciel pokrzywdzonego korzysta ze wszystkich uprawnień procesowych, które przysługiwałby pokrzywdzonemu, gdyby sam mógł działać w procesie. Działa tak jak, działałby pokrzywdzony.
Do kuratora stosuje się odpowiednio przepisy o opiece. Decydujące znaczenie ma art. 156 k.r.o., który nakazuje opiekunowi uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszystkich ważniejszych sprawach, które dotyczą małoletniego. Sąd Najwyższy uznał, że działania zmierzające do pojednania się (w imieniu i za małoletniego) ze sprawcą przestępstwa popełnionego na szkodę małoletniego, będącym jego rodzicem, musi być uznane za czynność niecodzienną, a zarazem ważną dla osoby samego małoletniego, jego sytuacji w rodzinie i relacji z rodzicami. Dlatego kurator powinien wpierw uzyskać zgodę sądu opiekuńczego.
Sąd Najwyższy zwrócił również uwagę, iż przyjęta wykładnia pozwala zrealizować cel art. 66 § 3 k.k. Wyłączenie dobrodziejstwa warunkowego umorzenia ze względu na brak podmiotu, który mógłby prawnie skutecznie pojednać się ze sprawcą przestępstwa, mogłoby utrwalać i pogłębiać ostry konflikt w rodzinie, między rodzicami a małoletnimi dziećmi. Według Sądu Najwyższego należy dążyć do łagodzenia i likwidacji zatargu rodzinnego powstałego w wyniku popełnienia przestępstwa. W szczególności ma to istotne znaczenie w dla dobra dziecka i ochrony więzów rodzinnych.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2012 roku, sygn. akt I KZP 9/12, www.sn.pl
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?