Ograniczenie prawa do obrony musi być uregulowane w ustawie

Rzecznik Praw Obywatelskich złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek dotyczący zasad porozumiewania się tymczasowo aresztowanego z obrońcą. Chodziło o zgodność art. 73 § 2 i 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks postępowania karnego z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji. Powołane przepisy wprowadzają ograniczenia w zakresie swobody kontaktów podejrzanego z obrońcą. Istota tych ograniczeń sprowadza się do możliwości zastrzeżenia przez prokuratora obecności swojej albo osoby trzeciej podczas widzenia podejrzanego z obrońcą, a także do możliwości kontroli korespondencji z obrońcą. Zdaniem Rzecznika ograniczenie swobody kontaktów podejrzanego z obrońcą stanowiło ingerencję w prawo do obrony, które przysługuje na każdym etapie postępowania.

Porady prawne

Przepis art. 73 § 2 k. p. k. odwołuje się do bardzo pojemnej i nieskonkretyzowanej okoliczności "szczególnie uzasadnionego wypadku", przez co pozwala prokuratorowi rozciągać rozciągać ograniczenia prawa do obrony także na inne, bliżej nieokreślone obszary. Nie zapewnia przy tym możliwości kontroli motywów, którymi kierował się prokurator wprowadzając przejściowe ograniczenie prawa do obrony. W rezultacie to nie ustawodawca wyznacza w tym zakresie granice korzystania z konstytucyjnego prawa do obrony, lecz prokurator nieskrępowany wyraźnymi wskazaniami ustawodawcy.

Przepis art. 73 § 3 k. p. k. przewiduje, że prokurator może zastrzec kontrolę korespondencji podejrzanego z obrońcą. Tak sformułowane pojęcie kontroli obejmuje zarówno nadzór nad korespondencją rozumiany jako otwarcie listu i sprawdzenie jego zawartości jak też cenzurę korespondencji rozumianą jako zapoznawanie się z treścią pisma oraz usunięcie części tekstu lub uczynienie go nieczytelnym. Rzecznik wskazał, że ustawodawca ograniczył się wyłącznie do wskazania, iż sam fakt ograniczenia prawa do obrony może wystąpić, wskazania organu upoważnionego do zarządzenia tego ograniczenia oraz do określenia czasowego zakresu tego ograniczenia. Powoduje to, iż w tym zakresie prokurator nieskrępowany jakimikolwiek postanowieniami ustawy w istocie zastępuje prawodawcę, wyznaczając w okresie 14 dni od dnia tymczasowego aresztowania podejrzanego rzeczywiste granice jego konstytucyjnego prawa do obrony.

10 grudnia 2012 roku Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich i stwierdził, że brak

przesłanek, których zaistnienie uprawniałoby prokuratora do zastrzeżenia kontroli korespondencji podejrzanego z obrońcą jest niezgodny z konstytucją

.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że

art. 73 § 3 k.p.k. przez to, że nie wskazuje przesłanek, których zaistnienie uprawniałoby prokuratora do zastrzeżenia kontroli korespondencji podejrzanego z obrońcą, jest niezgodny

z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.

Powyższy przepis traci moc obowiązującą z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Ograniczenie wynikające z art. 73 § 3 k.p.k. nie ma zasadniczego wpływu na sytuację procesową oskarżonego, który co do zasady korzysta z prawa do obrony, a ograniczenie dotyczy tylko korespondencyjnego porozumiewania się z obrońcą. Uregulowanie zawarte w poddanym kontroli przepisie koresponduje z tym, które przewiduje art. 73 § 2 k.p.k. Wskazane w art. 73 § 3 k.p.k. ograniczenie prawa do obrony, nieograniczone żadną klauzulą, może jednak prowadzić do sytuacji niezgodnych z konstytucją i umowami międzynarodowymi.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził trafność zastrzeżeń podniesionych przez Rzecznika Praw Obywatelskich w odniesieniu do art. 73 § 3 k.p.k. Treść wprowadzonego ograniczenia prawa do obrony została bowiem pozostawiona poza ustawą. Dlatego Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 73 § 3 k.p.k. jest niezgodny z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji przez to, że nie wskazuje przesłanek, których zaistnienie uprawniałoby prokuratora do zastrzeżenia kontroli korespondencji podejrzanego z obrońcą.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 grudnia 2012 roku, sygn. akt K 25/11, www.trybunal.gov.pl


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • _arp 2014-12-20 08:20:45

    Sprawa jest bardzo poważna ponieważ dotyczyć może obszau społecznego największego które i tak jest mocno nadwyrężone problemami związanymi z rynkiem pracy jak również z możlwościami skutecznej obrony w sytuacjach koniecznych. Ludzie najbiedniesi nie mogą być bez przerwy zastraszani. Nie jest rzeczą wskazaną Panowie Redaktorzy pisanie o obronie tytułem ogólnikowym i zachodzi potrzeba rozgraniczenia uprawnień prokuratorskich do rangi i kalibru przestępstw.

  • Chodzacy PARAGRAF 2014-12-19 22:15:48

    Milo jest cos takiego czytac...Niejednokrotnie pisalem w internecie ,ze prawa do obrony od upadku PRL-u sa drastycznie ograniczane i Polak nie ma prawa do uczciwego procesu...{ nie ma tu mowy o materiale DOWODOWYM , ktory jest swiadomie ignorowany przez prokurature i sad }Zycze WSZYSTKIM Wesolych Swiat


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika