Co można rozumieć przez włamanie w prawie karnym

Przede wszystkim Sąd Najwyższy przypomniał, że nie jest to pojęcie z języka potocznego. Doktryna i orzecznictwo nadały mu swoiste znaczenie na gruncie prawa karnego. Przestępstwo włamania zostało wprowadzone art. 1 § 3 lit. c dekretu z 4 marca 1953 roku o wzmożeniu ochrony własności społecznej (Dz.U. Nr 17, poz. 68). Początkowo przyjmowano, że przy włamaniu konieczne jest usunięcie przeszkody materialnej, zamykającej dostęp do mienia. Na skutek rozwoju cywilizacyjnego dochodziło do ponownej wykładni znamienia przestępstwa kradzieży z włamaniem. Sąd Najwyższy wskazywał, że za przestępstwo kradzieży z włamaniem może być uznany zabór zamkniętych pojazdów z otwartej przestrzeni, czy pokonywanie zabezpieczeń elektronicznych, chroniących dostęp osób nieuprawnionych do komputerowych baz danych czy bankomatów.

W niniejszej sprawie problem sprowadzał się do ustalenia, czy przez "włamanie" można również rozumieć niedopuszczenie do załączenia się zabezpieczenia elektronicznego, przewidzianego dla ochrony rzeczy ruchomej. Sąd Najwyższy zaznaczył, że zawsze należy rozważyć, w jakich przypadkach możliwa jest zmiana treści znamienia czynu zabronionego, odbywająca się w drodze wykładni sądowej, niezależnie od ingerencji ustawodawcy. Pewność prawa wymaga, aby zmian takich było jak najmniej. Z drugiej strony rozwój cywilizacyjny i idący z nim w parze rozwój technologiczny siłą rzeczy sprawia, że znamiona przestępstw zaczynają być inaczej rozumiane. Zmieniają się systemy zabezpieczeń przed kradzieżą, co powoduje, że zmieniają się także sposoby ich przełamywania.

W przedmiotowej sprawie chodziło jednak o inną kwestię, a mianowicie o określenia etapu, na którym ma się rozpoczynać czynność określana jako "włamanie" (tj. jeszcze przed zaistnieniem przeszkody, zarazem nie dopuszczając do jej zaistnienia). Sąd Najwyższy zauważył, że niedopuszczenie do aktywacji zabezpieczenia (np. przez uszkodzenie klasycznego zamka, którego nie dało się potem zamknąć) było możliwe już od chwili wprowadzenia przestępstwa kradzieży z włamaniem. Nigdy jednak ani doktryna, ani orzecznictwo nie ujmowały takich zachowań jako "włamania". Co prawda istnieje pogląd, że istotą kradzieży z włamaniem jest nieposzanowanie woli dysponenta rzeczą do zabezpieczenia jej przed innymi osobami. Sąd Najwyższy uznał jednak, że art. 279 § 1 k.k. nie można wykładać jedynie w oparciu o ten wymóg. Oznaczałoby to bowiem, że za kradzież z włamaniem należałoby uznać sytuację, w której sprawca widziałby właściciela próbującego bezskutecznie (np. z powodu awarii zamka) zamknąć swój pojazd, a następnie ukradłby pozostawiony otwarty samochód. By mówić o włamaniu, konieczne jest przełamanie istniejącej przeszkody. Pominięcie jednego z tych elementów przy wykładni przestępstwa kradzieży z włamaniem narusza zasadę pewności prawa karnego. Dlatego Sąd Najwyższy uznał, że

rozszerzenie interpretacji pojęcia "włamanie" przez przyjęcie, że włamanie to także niedopuszczenie do załączenia się zabezpieczenia przed nieuprawnionym otwarciem pojazdu mechanicznego, jest z punktu widzenia wykładni zabiegiem noszącym w sobie cechy analogii na niekorzyść sprawcy

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2012 roku, sygn. akt I KZP 11/12, www.sn.pl